Yükseköğretim Genel Kurulu’nun 17.08.2023 tarihli 12 sayılı oturumunda alınan 2023.12.218 sayılı kararına göre; Üniversitelerarası Kurul, doçentlik süreçlerinin iyileştirilmesi ve dünyadaki ilgili yeni gelişmelere Türk Yükseköğretim sisteminin uyum sağlaması amacıyla Doçentlik kriterlerini güncellemiştir.
Hemşirelik alanında doçentlik dosyasını değerlendiren bir jüri üyesi olarak 2024 Mart döneminden itibaren geçerli olacak olan bu kriterleri gözden geçirdim ve bazılarını yorumladım.
Yeni Doçentlik Kriterlerinde;
SCIE veya SSCI kapsamındaki dergiler için Web of Science Quartile kategorisi dikkate alınmıştır.
Temel alanlar özelinde farklılaşan ve karmaşıklığa sebep olan alan indeksleri tanımı kaldırılmıştır.
Bu tanım yerine AHCI, ESCI, Scopus kapsamındaki dergilerde yayımlanan makaleler için puanlamalar yapılmıştır.
Her bir temel için asgari tek yazarlı yayın şartı getirilmiş, var olanlarda ise sayı artırılmıştır.
Üç ve daha fazla yazarlı makalelerde ise, başlıca yazar toplam puanın yarısını alırken yeni kriterde ‘çok yazarlı yayınlarda puan, yazarlar arasında eşit olarak bölünür,’ olarak değiştirilmiştir;
Tüm temel alanlarda tamamlanmış tez danışmanlıkları puanlanmaktadır.
Tüm projelere tamamlanmış olma şartı getirilmiştir. Proje kategorisinde görev tanımları dikkate alınmıştır. Projeler ve her bir proje görevi için alınacak puanlar çeşitlendirilmiştir.
Yeni doçentlik kriterlerinde; TR Dizin kapsamında yayınlanan makalelerin puanının arttırılması önemlidir. Zira adaylar- puan getirecek uluslararası yayın ve sunumlara daha çok ilgi göstererek- ulusal paylaşımları göz ardı ediyorlardı.
Yeni doçentlik kriterlerinde; tüm temel alanlara “Patent/Faydalı Model” maddesi, “Ödül” maddesi ilk defa eklenmiştir. Bu eklenti – hemşirelik alanında bakıma yönelik faydalı model patent çalışmaları daha fazla yer aldığı için – oldukça önemli olacaktır.
Yeni Doçentlik kriterlerinde; ‘Ulusal/Uluslararası bilimsel toplantı faaliyetinde sunum ,yayın ve düzenlemede görevlendirilmiş akademisyen temsilcinin bulunması zorunludur,’ şeklinde ekleme yapılmıştır. Bu kriter, alanında düzenlenen, sunulan ve yayınlanan bilimsel çalışmaların niteliğini arttıran bir eklemedir. Fakat bu değişiklik- toplumsal faydacılığı hedefleyen ve akademisyensiz yönetilen çalışmalara- doçent adayının ilgisini azaltacaktır.
Yeni Doçentlik kriterlerinde; kitaplar, uluslararası kitap atıf indeksi (WoS Book Citation Index) kapsamındaki kitap veya kitap bölümü ve bu kapsamda olmayanlar olarak ikiye ayrılmıştır. Diğer uluslararası/ulusal kitap bölümlerindeki editörlüğe ilişkin sınırlama getirilmiştir. Diğer Uluslararası/ Ulusal kitap bölüm yazarlığında ‘YÖKSİS veri tabanına kayıtlı olan ve editörlük için üniversitesinden resmi izin almış Profesör unvanlı öğretim üyelerinin editör olduğu kitap kabul edilir,’ şeklinde değiştirilmiştir: Bu kriterle yayın sertifikası olan olmayan yayınevlerinden çıkan niteliksiz kitapların/kitap bölümlerinin akademik yükseltmelerde kullanılmasının önüne geçilecektir.
Kısacası ; gerek yayınlarda gerekse bilimsel faaliyetlerde akademisyen temsilci bulunma kriteri ile bilimsel çalışmaların kalitesi artacaktır. Bu kriter, doçentlik kriterlerini karşılama endişesi yaşayan akademisyenin ,toplum gereksinimlerine uygun olan, sorunlarına çözüm olan yayın ve çalışmalara daha az ilgi göstermesine ve daha az zaman ayırmasına neden olacaktır.
Yeni Doçentlik kriterlerine; Doktora unvanının alınmasından sonra, yükseköğretim kurumlarında en az iki yıl kadrolu öğretim elemanı olarak görev yapmış olma şartı, ayrıca yurtdışı araştırma ve eğitim faaliyetinde YÖK’ün kabul ettiği sıralama kuruluşlarının herhangi birinde yer alan ilk 300 üniversitede kesintisiz altı ay kadrolu öğr.elemanı olarak görev yapma , eklenmiştir. Bu kriterle doçentin akademik ve bilimsel deneyimi artacaktır. Böylece alanında ulusal ve uluslararası değerli çalışmaları olmasına rağmen- özellikle Anadolu üniversitelerinde- lisans ve lisansüstü eğitim kurumlarında çok az ya da hiç deneyimi olmayan adayların doçentlik dosyalarını değerlendirmede yaşanan ikilemlerin önüne geçilecektir. Yurtiçi ve Yurtdışı en az altı aylık kadrolu öğretim elemanı olması, adayın bilimsel bilgi ve görgüsünü arttırması açısından çok önemlidir. Fakat yurtdışı kriterinin, doçent- özellikle hemşire – adayının ekonomisini zorlayacağı gerçeği unutulmamalıdır.
Doçentlik kriterlerinin güncellenmesiyle hazırlanan nitelikli bir doçentlik dosyası bir araçtır. Hemşirelikte eğitim modellerinin geliştirilmesinde, eğitim sorunlarını çözülmesinde yanı sıra toplumun sağlığının korunması, yükseltilmesi ve hastalıklarının tedavisi, bakımı ve rehabilitasyonunda uygun bakım modellerinin geliştirilmesinde yapılacak tüm bilimsel çalışmalar doçent olmak için değil, insanlık ve doğa için olmalıdır. Üniversitelerde – ve hemşirelikte- akademik başarı; bilimsel ve mesleki özerkliğin sağlanması, ekonomik iyileştirmelerin yapılması, hemşire akademisyenin kendisini ilgilendiren kararlara katılımının sağlanması ile olasıdır.