Dünyada 25 ülkede ulusal düzeyde, 122 ülkeden bin 788 hastanede aktif olarak kullanılan Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından oluşturulan “Güvenli cerrahi kontrol listesi” ülkemizde de yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Kontrol listesinin ameliyathanelerde kullanılmasında tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de bazen sorunlar yaşanabilmektedir. Bu alanda oluşan küçük problemleri çözmek için güvenli cerrahi kontrol listesinin hazırlanma ve uygulanma süreci ile ilgili bilgilerin yeniden kullanıcılarla paylaşılması güvenli cerrahi kontrol listesini kullanmanın önemi ve yararlarını göz önüne serecektir.
DSÖ’nün ikinci küresel hasta güvenliği mücadelesi olan “Güvenli cerrahi hayat kurtarır” kampanyası içinde tüm dünyada cerrahi bakımda evrensel olarak uygulanabilecek minimum standartların tanımlanması amaçlamıştır. Standart kontrol listelerinin kullanılması gerektiği vurgulanmıştır. Güvenli cerrahi kontrol listesinin oluşturulma çalışmalarına cerrahi, anestezi, hemşirelik, enfeksiyon hastalıkları, epidemiyoloji, biyomedikal mühendislikler, sağlık sistemleri, kalite geliştirme ve hasta güvenliği ile ilgili alanlarda uzmanlar katılmıştır.
Güvenli cerrahi kontrol listesinin ilk şekli Ekim 2007-Eylül 2008 sekiz ülkede sekiz farklı bölgede (Toronto, Kanada; Yeni Delhi, Hindistan; Amman, Ürdün; Auckland, Yeni Zelanda; Manila, Flipinler; Ifakara, Tanzanya; London, İngiltere; Seattle, Amerika ) 3 bin 955 hastada ön uygulaması yapılmıştır. Güvenli cerrahi kontrol listesi ile ameliyat sonrası komplikasyon oranını ve ölüm oranını üçte-birden fazla azalttığı bulunmuştur. Geçen süre içinde güvenli cerrahi kontrol listesi ile yapılan çalışmalar artmış ve hepsinde olumlu sonuçlar verilmektedir.
Güvenli cerrahi kontrol listesinin yeni şekli Eylül 2009’da yayınlandı. Kontrol listesinde 19 madde aynı kalarak kullanım kolaylığı için sadece kullanılan terminolojide değişiklik yapılmıştır.
Güvenli cerrahi kontrol listesinin 2009 yılında yayınlanan şekli Türk Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireler Derneği tarafından olduğu gibi Türkçeye çevrilmiş dernek web sayfasında yayınlanmıştır (www.tcahd.org).
DSÖ kontrol listesinin kapsamlı olması planlamamıştır. Güvenli cerrahi kontrol listesinde asgari ölçütler verilmiş olup, hastanelerin uygulamalarına ve gereksinimlerine göre ek ya da değişiklik yapılabileceği bildirilmiştir.
Kontrol listesi neleri içeriyor?
Doğru hasta, işlem ve ameliyat alanı Sağlık organizasyonları akreditasyon komisyonunun 1995-2006 yılları arasındaki analiz raporlarında yüzde 13’ten fazla yanlış taraf cerrahisine bağlı olaylar bildirilmiştir. 2005 yılında 126 yanlış taraf ya da yanlış hasta ameliyatı olgusunun analizinde, yüzde 76 oranında yanlış taraf cerrahisinin, yüzde 13 yanlış hasta ve yüzde 11 yanlış işlemin uygulandığı belirtilmiştir. Literatür yanlış taraf cerrahisinin özellikle ortopedi ameliyatlarında daha yaygın olduğu varsayımını desteklemektedir. Yanlış taraf ameliyatı daha çok iki taraflı organlarla ilişkili olan işlemlerde oluşma olasılığı daha yüksektir. Radyolojik görüntülerin olmaması ve yanlış alanın işaretlenmesi gibi faktörler ortopedik ve spinal işlemlerde hataların olmasında rol oynamaktadır.
Güvenli Anestezi ve Resüsitasyon
Gelişmekte olan ülkelerde anestezi ile ilişkili önlenebilen ölüm oranının gelişmiş ülkelerdekinden 100-1.000 kat daha fazla olduğu tahmin edilmektedir. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde bu konu ile ilgili yeterli veri bulunmadığı belirtilmektedir.
Enfeksiyon Riskini Azaltma
Dünyada pek çok ülkede cerrahi alan enfeksiyonunu önlemede uygulanan girişimlerin nasıl yapıldığı konusunda da yeterli bilgiye ulaşılamamaktadır. Antibiyotikleri insizyondan bir saat önce uygulamanın cerrahi alan enfeksiyonunu yüzde 50 azalttığı belirtilmektedir.
Etkili Ekip Çalışması
Sağlık organizasyonları akreditasyon komisyonunun 1995-2005 yılları arasındaki hata raporları incelendiğinde yüzde 70 olayda ana nedenin yetersiz iletişim olduğu belirtilmektedir. Hataların oluşumuna en fazla neden olan durum olarak ekip üyeleri arasında iletişim eksikliği ve yönetici ile olan problemler rapor edilmiştir.
Kontrol listesini kullanmanın avantajları?
– Tüm dünyada yaygın şekilde kullanılabilmesi,
– Bilimsel kanıtlar ve geniş bir fikir birliği ile desteklenmesi,
– Kontrol listelerini kullanmanın olayların hatırlanmasını kolaylaştırması,
– Karmaşık işlemlerde yapılması gereken asgari uygulamaları tanımlaması,
– Hastanelerin uygulama ve gereksinimlerine göre düzenlenebilmesi,
– Ekibin birarada çalışmasına yardım ederek performansı arttırmaya yardım etmesidir.
DSÖ verilerine göre her yıl 234 milyon insan ameliyat ediliyor. Bir milyon insan cerrahiye bağlı komplikasyonlardan ölüyor. Bunların 1/2 önlenebilir hatalar ile oluşuyor.
Güvenli cerrahi kontrol listesi ile önlenebilir hataların engellenmesi sonucu her yıl 500 bin kişinin hayatının korunacağı hesaplanmaktadır.
Cerrahi bakımda hastalarımızın güvenliğini sağlamada tüm ekibin sorumluluğu vardır. Güvenli cerrahi kontrol listesi bize tüm cerrahi ekip olarak bunu yapmamıza ve bunu yazılı olarak göstermemize olanak sağlamaktadır. Ülkemizde güvenli cerrahi kontrol listesi ile ilgili uygulamaların ve sonuçlarının paylaşılması cerrahi bakımda hasta güvenliği ile ilgili sağlıklı verilerin oluşturulmasına katkı sağlayacaktır.
Günümüzde hastaneler ÇOĞU işlemde ÇOĞU hastada ÇOĞU zaman doğru işlemleri yapıyorlar.
Güvenli cerrahi kontrol listesi bize BÜTÜN işlemlerde BÜTÜN hastalarda ve BÜTÜN zamanlarda doğru işlemleri yapmamıza yardımcı olur.
Sevgi ve saygılarımla.