Yıllarca tartıştık. Acil servisler hastaların yatırılıp uzun süreli gözlemlerinin veya tedavilerinin yapıldığı yerler değildir diye savunduk. Tanı konuluncaya kadar veya yatış gerektiren bir endikasyon varlığı tespit edilinceye kadar acil serviste tanı ve tedavi uygulamalarının yapılabileceğini kabul ettik. Ama artık birçok hastamıza acil serviste günübirlik yatış yapmak zorundayız. Bu yatışların amacı, hastanın uzayan değerlendirilme süreci, tetkik veya uzun süreli tedavisi için değil, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)’nun geri ödemeler için, yatış yapılmasını şart koştuğu maddelerin gerekliliğini yerine getirmek.
Hangi durumlar var bu günübirlik yatışlarda? Lokal anestezi ile gerçekleştirilen cerrahi tüm işlemler. Örneğin; kesi nedeni ile acil servise başvuran ve lokal anestezi altında kesi sütürasyonu yapılan hastalar için günübirlik yatış yapılmak zorunda. Yoksa hastane parasını geri alamaz. Bazen 10 dakikalık bir işlem ama epikrizinin yazılması hiç de o kadar kısa olamıyor.
İntravenöz sedasyon ile gerçekleştirilen girişimler. Uyguladığınız girişimsel sedasyon ve analjezinin riski yüksek olmasına rağmen değeri de sadece 17 TL. Küçük bir çocuğun kesisinin basit de olsa onarımı, uyanık bir hastanın entübasyonu, büyük bir eklemin çıkığının redüksüyonu vs. Yatış yapmadan olmaz.
Kan transfüzyonları ayrı bir külfet. Çoğu devlet hastanesinin acil servisinde zaten yapılmıyor, ama üniversite hastanelerinde semptomatik anemiden tutun da, onkoloji hastalarının, MDS hastalarının, çoklu travma hastalarının acil kan ihtiyacında transfüzyon yapmamak hata. Ama önce yatış sonra epikriz şart.
Daha da ilginci, yatan hastalarda uygulanabilecek ilaçlar için acil serviste günübirlik yatış yapma gerekliliği. Neler yok ki listede! Sağlık Bakanlığının tebliğine göre acil serviste bulundurulması gereken ilaçların bazılarını yatış yapmadan yapamıyorsunuz. İleri kalp yaşam desteği kılavuzlarına uygun olarak resusitasyonda kullanılan ilaçlar dahi var. Parenteral betabloker, parenteral nitrogliserin, parenteral proton pompa inhibitörleri, parenteral parasetamol, dopamin, dobutamin, kas gevşetici ilaçlar veya çok sayıdaki antibiyotik gibi özellikle üniversite hastanelerinin acil servislerindeki hastaların ağırlığına bakıldığında kullanılması kaçınılmaz ilaçlar da listede mevcut. Bırakın hastanın taburcu olmasını, acil servisten kliniğe veya yoğun bakıma da yatsa epikrizi yazmanız gerekiyor. Bazıları için yatış da yapsanız kesinti yapılabiliyor! Adenozinin SGK endikasyonu ise dünyanın takip ettiği kılavuzu teğet geçiyor.
Üniversite hastanelerine herkesin başvurabilmesi sağlandıktan sonra hasta sayıları iki katından daha çok arttı. Mali sıkıntıların herkesçe bilindiği bu kurumlarda, hizmetin sağlanması zaten yetersiz sayıdaki hekim ve yardımcı personele bakıyor. Önceleri sadece örnekleme giren hastalar için yazılıyordu ama şimdi tümü için isteniyor. Epikriz yazılması gibi iş yükünü belirgin şekilde artıran bir uygulama ilerleyen zamanlarda anında ve Medulla sistemi üzerinden zorunlu olacağa benziyor. Seçim öncesi zor ama aile hekimliğindeki sevk sistemi aktifleştirilince, acil servislerin iş yükünün daha da artacağı aşikâr. Uygulamaların gerek hastanelerde kullanılan yazılım programlarının kolaylaştırılması, gerekse de SGK’nın bazı maddelerde, özellikle acil servisler için esneklik yapması gerekli görünüyor.