Aydınlatılmış onam, tıp etiğinde en önemli ilkedir. Yine insan hayatındaki acil sağlık durumları hepimizi heyecanlandıran ve her an başımıza gelebilecek en önemli yaşam olaylarımız olarak bilinir. Gerek kendimizin gerekse bir yakınımızın yaşayabileceği acil sağlık olaylarında mutlaka hemen bilgilendirilmemiz gerekir. Eğer hasta bilinçli değilse yanındaki bir yakınının durumu bilmesi en önemli hasta ve hasta yakını hakkı olarak karşımıza çıkar. Ne yazık ki bazı sağlık kuruluşlarında buna dikkat edilmemekte ve işin başından sonuna kadar yapılan müdahaleler sessiz sinema filmi gibi uygulanmaktadır. Hasta yakınına aydınlatılmış onam kâğıdı imzalatılarak çok kısa bir cümle ile durum belirtilmekte, o anda olmasa bile daha sonra gereken geniş açıklama yapılmamakta ve böylece hasta yakını sessiz duvarlar arasında âdeta sıkışıp kalmaktadır. Bu durum özellikle kalabalık acil servisleri olan hastanelerde yaşanmaktadır. Böylece insanlar sonunda hasta yakınına verilecek olan raporlardan da anlaşılabilir bir durum ve sonuca varamamaktadırlar. Ayrıca, bu çok kalabalık ortamlarda, yani özellikle acil servislerde hekimi görebilmek veya bir soru sormak son derece zor olmaktadır. Ancak, acil servislerde hasta stabil hâle gelene kadar adım adım neler uygulandığını bilmek hasta veya yakınının hakkıdır. Nitekim Hasta Hakları Yönetmeliği’nin bu konudaki maddeleri şöyledir:
“Üçüncü Bölüm
Sağlık Durumu ile İlgili Bilgi Alma Hakkı
Genel Olarak Bilgi İsteme
Madde 15-Hasta; sağlık durumunu, kendisine uygulanacak tıbbi işlemleri, bunların faydaları ve muhtemel sakıncaları, alternatif tıbbî müdahale usûlleri, tedavinin kabul edilmemesi hâlinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları ve hastalığın seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazılı olarak bilgi istemek hakkına sahiptir.
Sağlık durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastanın küçük, temyiz kudretinden yoksun veya kısıtlı olması hâlinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta sağlık durumu hakkında bilgi almak üzere bir başkasına da yetki verebilir. Gerek görülen hâllerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir.
Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip dışında bir başka tabipten de sağlık durumu hakkında bilgi alabilir.
İnsanî Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret
Madde 39-Hasta, kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve ortamda sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir.
Sağlık hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yakınlarına ve ziyaretçilere güler yüzlü, nazik, şefkatli ve sağlık hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu yönetmelik hükümlerine uygun şekilde davranmak zorundadır.
Sağlık hizmetlerinin her safhasında, hastalara, onların bedenî ve ruhî durumları dikkate alınarak, hangi işlemin neden ve nasıl yapıldığı, yapılacağı ve bekletilmeleri söz konusu ise bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir.
Sağlık kurum ve kuruluşlarında, insan haysiyetine yakışır gereken her türlü hijyenik şartların sağlanması, gürültünün ve rahatsız edici diğer bütün etkenlerin bertaraf edilmesi esastır. Gerektiğinde, bu hususlar hasta tarafından talep konusu yapılabilir. Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kuruluşça belirlenen usûl ve esaslara uygun olarak ve hastaların huzur ve sükûnlarını bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek şekilde gerçekleştirilir ve bu konuda gereken tedbirler alınır.’’
Bütün bunlardan anlaşıldığına göre çok kalabalık ve bir hekime çok sayıda hastanın düştüğü sağlık kurumlarında haklı olarak hekimlerimiz değil bilgi vermek, konuşacak zamanı dahi bulamamaktadır. Bu nedenle çok kalabalık hastanelerde fazla sayıda olan hastaların diğer sağlık kuruluşlarına dağıtımı ve böylece hekimlerin hasta ve yakını ile daha fazla ilgilenmesi ve bilgi vermesi hususunun sağlanması en önemli koşul olmalıdır.