Isaac Newton, “Eğer diğer insanlardan ileriyi görebiliyorsam bu, devlerin omuzlarında durduğum içindir.” demiştir. Tıpkı bir kule yapar gibi kat kat yükselir bilim; her kat, her kuşak kendinden önceki katların üstünde durur. İstanbul Üniversitesi bünyesinde yer alan Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsünün 70 yıllık geçmişine baktığımızda, bu alanda hizmet veren, bugünlere gelinmesini sağlayan bilim insanlarını anmak ve yaşatmak üzere düzenlenen toplantının önemi daha da artmaktadır.
Araştırma Enstitüsü, 1945 yılında İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Muhittin Erel döneminde “Tecrübî Araştırma Merkezi” adı ile kurulmuştur. Prof. Dr. Erel, fakülte bünyesindeki kliniklere araştırmacı yetiştirmek ve deneysel araştırma olanakları sunmak amacıyla içinde araştırma laboratuvarları ve deney hayvanı üretme bölümleri bulunan bir enstitü kurmayı tasarlamıştır. Bu amaçla, 2. Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniğinin alt katında yaklaşık 200 metrekarelik bir alanın laboratuvar hayvanı yetiştirme bölümü ile araştırma laboratuvarları hâline getirilmesini ve bu kuruluşa “Tecrübî Araştırma Enstitüsü” adının verilmesini Rektörlüğe teklif etmiştir. Dr. Werner Laqueur, Tecrübî Araştırma Enstitüsünün ilk müdürü olarak atanmıştır. 1950-1975 yılları arasında Dr. Friedrich Reimann, 1975-1994 yılları arasında Prof. Dr. Ahmet Sevim Büyükdevrim müdürlük görevini üstlenmiştir. Prof. Dr. Büyükdevrim ve çalışma arkadaşlarının büyük çabaları sonucu 1984 yılında “Deneysel Tıp Araştırma ve Uygulama Merkezi (DETAM)”, 1992 yılında ise “Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE)” olarak gelişmesini sürdüren Enstitü, kuruluşunun 70. yılını bu sene doldurmaktadır. Prof. Dr. A. Sevim Büyükdevrim’den sonra müdürlük görevini sırasıyla Prof. Dr. Hikmet Koyuncuoğlu (1984-1997), Prof. Dr. Özdem Anğ (1997-2001), Prof. Dr. Orhan Arıoğul (2001-2005), Prof. Dr. Mehmet Kaya (2005-2008) ve Prof. Dr. Turgay İsbir (2008-2009) üstlenmiştir. 2009 yılından itibaren de bu görevi Prof. Dr. Uğur Özbek yürütmektedir.
DETAE, beş ana bilim dalında farklı disiplinlerden pek çok öğrencinin yüksek lisans ve doktora eğitimlerini sürdürdüğü; ulusal ve uluslararası platformda araştırma projesi ve eğitim organizasyonlarının yapıldığı; referans merkez olarak özelleşmiş, tanı ve araştırma hizmetinin geliştirilip devamlılığının sağlandığı bir kurum olarak ülkemizdeki bilimsel ve inovatif çalışmalara öncülük etmekte ve ivme kazandırmaktadır. Ayrıca, Metabolizma ve Diyabet Uygulama ve Araştırma Merkezi (DİYAM), Tüm Genom Analiz Laboratuvarı, Tüberküloz ve Moleküler Epidemiyolojisi birimleri de Enstitüye bağlı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.
Prof. Dr. Turgay İspir tarafından yedi yıl önce başlatılan “DETAE günleri” etkinliklerinin 7.si bu yıl “Araştırmanın Merkezinde 70 Yıl” teması ile 11-12 Kasım 2015 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezinde düzenlenmiştir. Toplantı sürecinde Enstitünün deneysel tıp alanında eğitim, araştırma ve geliştirmeye yönelik vizyonu ve birikimleri paylaşılmıştır. Araştırmacı ve öğrenciler, yürüttükleri projelerin bulgularını sözlü veya poster bildirileri şeklinde sunmuş; böylece topluluk karşısında konuşma, fikirlerini savunma veya soru sorma gibi unutulmaz deneyimler kazanmışlardır. Toplantı sürecinde Enstitünün kuruluşundan bugüne emek veren bilim insanları bir araya gelmiş, bilimsel ve coşku dolu güzel anlar yaşanmıştır. Toplantının kapanışında, Enstitünün kuruluşunda büyük katkıları bulunan Prof. Dr. A. Sevim Büyükdevrim, Prof. Dr. Tuncay Altuğ ve sinirbilim ana bilim dalının kurucularından Prof. Dr. Makbule Aydın anılarına bildirilerini başarı ile sunan üç ayrı araştırmacıya ödüller verilmiştir.
DETAE bugün farklı disiplinleri bir arada bulunduran çağdaş, yetenekli ve dinamik yapısı sayesinde, misyon ve vizyonunda var olan değerler ve hedefler doğrultusunda nitelikli araştırma, eğitim ve ileri tanı hizmetlerini sunmaya devam etmektedir ve edecektir.
DETAE öğretim üyesi olarak, Enstitümüzün bugünlere gelmesine katkıda bulunan tüm kurucularını rahmetle anıyor; akademik ve idari çalışanlarını ve 7. DETAE Günleri Düzenleme Komitesini tebrik ediyorum. Mustafa Kemal Atatürk’ün “Dünyada her şey için, başarı için, en gerçek yol gösterici bilimdir, tekniktir.” sözlerini hatırlayarak, daha başarılı, bilim dolu günlerin geleceğimizi aydınlatması dileğiyle yeni yılınızı kutluyorum.
Sevgilerimle…