Sadece Türk Devleti’nin değil, tüm dünya devletlerinin dehasını kabul ettiği büyük kurtarıcımız Atatürk bir söylevinde bilimin değerini şöyle vurguluyordu:
“Dünyada her şey için, maddiyat için, muvaffakiyat için en hakiki mürşit ilimdir, fendir. İlim ve fennin haricinde mürşid aramak gaflettir, cehalettir, delalettir. Yalnız ilim ve fennin yaşadığımız her dakikasında safhalarının tekamülünü idrak etmek ve terakkiyatını zamanında takip etmemiz şarttır”.
Atatürk bilimin dışında yol arayanlara: “gaflettir (habersiz), cehalettir (bilgisiz), delalettir (sapıklık)” gibi ağır kelimeler kullanıyor ve bilimin gelişmesinin dakika dakika takip edilmesinin şart olduğunu söylüyor.
İşte bu anlayışla tüm dünya ülkelerinin bilim insanları ve ülkemiz bilim insanları, ilgili oldukları bilimi geliştirmek ve yaymak için bilimsel dernekler kurmuşlardır. Çünkü üretilen bilimin insanlığa yararlı olmasını sağlamak için onu duyurmak ve aynı zamanda tüm dünyaya yaymak gerekir. Gizlenen saklanan bulgular ve veriler bilim olmaktan çıkar. Ne kişinin kendisine ne de insanlığa yarar sağlar. Kişi ile birlikte toprağa gömülür gider.
Dünyada olduğu gibi bizde de çok sayıda bilimsel dernek vardır. Bizdeki bilimsel dernekler de, seslerini duyurmak ve ilgili oldukları bilimi yaymak için uğraşır dururlar. Derneğin adına bir bilimsel derginin periyodik olarak çıkması ve ilgililere dağıtımının aralıksız yapılması her nedense ülkemizde çok azdır. Kimi dernek yöneticileri bu işler için çok fazla gayret gösterir. Çıkardığı dergiyi uluslararası bilim alemine kabul ettirir. Çıkarılan dergideki bilimsel çalışmalar uluslararası camiada ses getirmeye başlamıştır. Yani bu dergideki araştırmaları okuyan bilim insanları kendi alanlarında bu bilgileri kullanır, bizim ülkemizden gelen bilimsel seslere atıf yapar. Fakat çeşitli nedenlerle bu çalışmaların devamı gelmez ve derginin tanıtımı için o ana kadar yapılan emekler de boşuna gider. Bu konuda çok sayıda örnekler verilebilir.
Bu nedenledir ki bizim bilim insanlarımız, yaptıkları çalışmaları yaymak için dünyadaki dergilere müracaat ederler ve genellikle pek çok güçlükle karşılaşırlar.
Bunun nedeni, her zaman, bizim ülkemiz bilim insanlarının çalışmalarının kötü olması değildir. ABD ve İngiltere gibi gelişmiş ülkelerde yayın kurulu önceliği kendi insanlarının çalışmasına verir. Bence de böyle yapmakta haklıdırlar.
Kendi bilim insanını bırakıp da bizi düşünecek değiller ya…
Ne yapmak lazım? Biz de onlar gibi başımızın çaresine bakmalıyız.
Yani kendi bilim insanlarımızın çalışmalarını yayacak, birileri ile başlayıp birileri ile bitmeyecek, senede en az 3 ya da 4 kez muntazam olarak çıkacak ve uluslararası indekslerde taranacak dergiler çıkarmalıyız ki muhanete muhtaç olmayalım.
Yani kendi bilimimize kendimiz sahip çıkmasını bilelim.
Bu yazımda, gelişmiş ve bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde derneklerin bilimsel yayın faaliyetine bir örnek olması amacıyla çarpıcı bulduğum bazı örnekleri sizlerle paylaşmak istedim: Burada verdiğim örnekler “Directory of World Chemical Societies” listesinden alınmıştır.
* Amerikan Kimya Derneği 1876’da kurulmuş, 163 bin 505 üyesi var. Accounts of Chemical Research, Analytical Chemistry, Biochemistry, Bioconjugate Chemistry, Biomacromolecules, Biotechnology Progress, Chemical and Engineering News, Chemical Research in Toxicology, Chemical Reviews, Chemistry of Materyal, Crystal Growth and Design, Energy and Fuels, Environmental Science and Technology, Industrial and Engineering Chemistry Research, Inorganic Chemistry, Journal of Agriculture and Food Chemistry, Journal of American Chemical Society, Journal of Chemical Enginering Data, Journal of Chemical Information and Computer Sciences, Journal of Combinatorial Chemistry, Journal of Medicinal Chemistry, Journal of Natural Products (Copublished with the American Society of Pharmacognosy), Journal of Organic Chemistry, Journal of Physical Chemsitry, Macromolecules, Nano Letters, Organic Letters, Organic Process Researh and Development… devam ediyor.
* Danimarka Kimya Derneği 1879’da kurulmuş 950 üyesi var. Acta Chem, Scand ( 1 dergi)
* Fransa Kimya Derneği 1857’de kurulmuş, 4 bin 300 üyesi var. Analytical and Bioanalytical Chem., Chem Biochem., Chem and European Chem, Chem PhysChem, Eur j Inorganic Chem, Eur J Organic (6 dergi)
* Hindistan Kimya Derneği 1924 de kurulmuş 3 bin üyesi var. J Indian Chem Soc (1 dergi)
* Türkiye Kimya Derneği 1919’da kurulmuş, 1903 üyesi var. Kimya Sanayi Dergisi bazı yıllarda kesintiye uğramış olsa da çıkmaya devam etmektedir. Haber Bülteni Devamlı çıkar (1 dergi + Kimya ile ilgili haber bülteni).
* İngiliz Kimya Derneği 1841 yılında kurulmuş 45 bin 199 üyesi var. The Analyst: Analytical Abstract, Annual Reports: Organic, Physical, Catalyst and Catalitic Reactions. Chemical Society Reviews, Chemistry in Britain, Crys Eng Comm, DaltonTransactions, Education in Chemistry, Faraday Discussions, Geochemical Transaction, Gren Chemistry, JAAS Journal of Analytical Atomic Spectrometry, Journal of Chemical Resarch, Journal of Environmental Monitoring, Journal of Materials Chemistry, Lab on a Chip, Mendelev Communications, Methods in Organic Synthesis, Natural Product Reports, Natural Product Updates , New Journal of Chemistry, Organic Process Researh and Development, Perkin Transactions, Photochemical and Sciences, Phys Chem Comm… devam ediyor. Bir ülkenin gelişmişliği ve uluslararası bilimsel arenadaki itibarı, bilimsel derneklerinin faaliyetleri ile doğru orantılı olduğu, yukarıdaki örneklerden kolayca anlaşılmaktadır.