Son zamanlarda çocuklarda ve gençlerde artan oranlarda yorgunluk, vücut ağrıları, dikkat dağınıklığı, uyuşukluk, ani öfkelenme gibi belirtilerin varlığından söz ediliyor. Okul başarısı da düşük olursa, bu gençlere kolayca “tembel” damgası vurulabiliyor. Farkında olunmayan bir hastalık yüzünden çocukların başarısız olmaları ise aile ve toplum için büyük sorunlar yaratıyor.
Fibromiyalji sendromu (jüvenil fibromiyalji sendromu), çocuklukta veya adolesan çağında da yüksek oranlarda görülebiliyor. Okul başarısı, fiziksel ve sosyal hayatta birçok yetersizliğe neden olabilen bu hastalıkla ilgili olabilecek tüm hekimlerin dikkat etmesi gerekiyor. Bu konuda özellikle birinci basamak hekimlerine büyük iş düşüyor. Bu hekimlerin çocuklar ve gençlerde görülen fibromiyalji sendromuna dikkat etmeleri, tanıyı koyabilmeleri ve bu hastaları gerektiği şekillerde tedavi etmeleri veya tedavi için ilgili uzmanlık alanlarında çalışan hekimlere yönlendirmeleri gerekiyor. Tedavide ilaç tedavileri ve özellikle aerobik egzersizler çok önemli rol oynuyor. Bunların dışında, bilişsel davranış terapileriyle de olumlu sonuçlar bildiriliyor.
Fibromiyalji sendromu, vücutta yaygın ağrı ve yorgunlukla karakterize olan ve sık görülen bir yumuşak doku romatizmasıdır. Bu hastalığın nedeni kesin olarak bilinmemektedir, ancak santral sensitizasyon, birtakım mediatörlerin eksikliği veya fazlalığı, uyku bozuklukları ve genetik üzerinde durulmaktadır. Sıklıkla erişkin (35-60 yaş) yaşlarda görülmekte olup, kadınlarda erkeklere oranla dokuz kat daha fazla görülmektedir. Daha çok orta yaştan itibaren kadınlarda görülen bir hastalık olarak geçse de, çocuklar ve gençlerde de bu hastalığın sıklıkla görülebileceği yapılan çalışmalarla anlaşılıyor. Fibromiyalji sendromu prevalansının çocuk ve gençlerde giderek artış göstermesi, tanının erken konulmasının ve multidisipliner yaklaşımla tedavi yapılmasının önemini artırıyor.
Erişkin ve gençlik fibromiyaljisinin karakteristik bulguları arasında, yaygın kas-iskelet sistemi ağrıları, yorgunluk, uyku bozuklukları ve duygudurum bozuklukları bulunuyor. Jüvenil fibromiyalji sendromunda sıklıkla uyku bozuklukları bulunuyor. Uykuya dalma sorunu, sık uyanma ve sabah yorgun kalkma önemli uyku sorunları olarak karşımıza çıkıyor. Bu çocuklarda anksiyete ve depresyon, çabuk öfkelenme ve aile uyumu bozukluklarına daha çok rastlanıyor. Bunların dışında irritabl barsak sendromu, migren, premenstrüel sendrom, Reynaud fenomeni, kadın üretral sendromu ve huzursuz bacak sendromu da sıkça görülebiliyor. Erişkin fibromiyaljisinden farklı olarak jüvenil fibromiyaljide daha çok uyku sorunu; daha az vücut bölgesinde ağrı; daha az bel ağrısı ve el ağrısı; daha çok ayak bileği ağrısı ve aktivite ile ilişkili ağrı bulunuyor.
Tanı koymada zorlanılabiliyor, çünkü hastalık birçok klinik durumla karışabilecek nitelikte. Anterior göğüs duvarı sendromundan tutun, erken spondiloartropatiye, büyüme ağrılarından hipermobilite sendromuna, hatta multipl skleroza kadar diğer hastalıkların dışlanması gerekiyor.
Karmaşık problemlerin varlığından dolayı jüvenil fibromiyalji sendromunun etkili tedavisinde multidisipliner yaklaşım gerekiyor. Tedaviler arasında ilaçlar, fizyoterapi, egzersiz, destek gruplarının yaklaşımları, psikolojik destek önem taşıyor. Tedavinin önemli amaçları arasında ağrının azaltılması, depresyonun engellenmesi, uyku bozukluklarının giderilmesi ve fiziksel aktivitenin artırılması bulunuyor. Yukarıda sayılan tedavilerin yanı sıra kognitif-davranışsal yaklaşımlar yararlı olabiliyor.
Okul başarısı düşük, yorgun ve ağrıları olan bir çocukta veya gençte biz hekimler uyanık olmalıyız. Bu belirtilere neden olabilecek hastalıklar içinde fibromiyalji sendromunu da düşünerek, çocuklarımızın hayatlarını birçok yönden negatif bir şekilde etkileyebilecek bu hastalığı uygun şekillerde tedavi etmeliyiz.