Humanoid, 1800’lü yılların sonu ve 1900’lü yılların başında kolonilerde yaşayan halklar için kullanılan bir sözcüktür. Köleliğin resmi olarak sona ermesi ile yaygınlaşan ve insanı andıran robot teknolojilerine de aynı sözcük verilmiştir. Bu teknolojiler yıllar içinde endüstriyel robotlardan, üç boyutlu sanal haptik sistemlere doğru gelişim göstermişlerdir. Cornell Üniversitesinde görev alan Profesör Kilian Weinberger‘e göre, halen insanların geliştirdiği ve birbiri ile kısmi olarak haberleşebilen yapay zekanın, biz insanlardan daha zeki, bilinçli hale gelebilme ihtimalinin hiç de uzak olmadığıdır. Eskiden her bir robotik gelişme için en az on yıl gerekirken, günümüzde bu süreler altı aya inmiştir.
2020 yılında pandemi dünyayı ele geçirirken, enfeksiyondan etkilenmeyen humanoid robotlar da sağlık uygulamalarını ele geçirmeye başlamışlardır. Aslında pandemiden önce “İnsanlar sağlık hizmetlerinde kendileri gibi insani bir unsur istediklerini,” ifade etseler de, şimdi tamamen tersini düşünmektedirler. Bu nedenle bundan birkaç ay önce, özellikle sağlık çalışanları için kendi kendini eğitebilen humanoid zeka bir tehdit olarak algılanmazken, şimdi durum biraz değişmiştir.
Kamu ve özel sağlık kurumları, fiziksel mesafeyi arttırmak, fiziksel olarak işe gelmek zorunda olan personel sayısını azaltmak için yapay zekalı humanoid robotları kullanma biçimlerini genişletmeye başlamışlardır. Böylelikle Covid-19’dan sonra sağlık personelinin enfeksiyona bağlı iş kazalarının ve ölümlerinin azaltılması amaçlanmıştır.
Örneğin günümüzde, Amerika Birleşik Devletleri’nin en büyük perakende gıda, giyecek, teknoloji, ev eşyaları satıcısı olan Walmart, özellikle pandemi sürecinde işyerinin temizliği için bu tip humanoidleri kullanmaktadır. Güney Kore’deki robotlar, sıcaklıkları ölçmek ve el dezenfektanını dağıtmak için görev yapmaktadırlar. Fiziksel mesafe önlemlerinin alınması gerektiği konusunda uyarılar sonucu robot işçilerine daha fazla talep doğmuştur. Danimarkalı bir şirketin ürettiği ultraviyole ışık dezenfeksiyonu yapan “UVD Robotları“, Çin ve Avrupa’daki hastanelere sevk edilmiştir. Paket servisi olan marketler ve restoranlar, okullar veya ofislerin benzer yöntemlerini kullanmaktadırlar.
Fütürist Martin Ford’a göre, Covid-19’un yayılımını azaltmak için sağlık hizmetleri sunan robotları devreye sokmak bazı pazarlama avantajları sunmaktadır. Martin Ford’a göre “İnsanlar pandemi sürecinde daha az sağlık çalışanı ve daha fazla robotik güce sahip sağlık merkezlerine, hastanelere gitmeyi tercih etmeye başlamışlardır”.
“Yapay zeka” gerçek mi? Yoksa bir “distopya filmi” mi izliyoruz?
Okul öğretmenlerinin, sağlık çalışanlarının, hekimlerin, fitness eğitmenlerinin ve finansal danışmanların işlerine ortak olabilecek yapay zeka, kullanımını gün geçtikçe genişlemektedir. Hem Facebook hem de Google, şirketlerinin etten kemikten mütevellit insan içerik moderatörlerinin yetersiz kaldığı alanlarda, yapay zekayı kullanmaktadırlar. Küresel danışmanlar tarafından yayınlanan 2017 McKinsey Enstitüsünün raporunda , ABD’deki işçilerin üçte birinin yerine 2025-2030 yılına kadar otomasyon ve robotların geleceği öngörülmektedir.
İsrail Sağlık Bakanlığı; pandemide tanı robotları, yapay zekalı humanoid dijital risk değerlendirme ve izleme platformlarını kullanarak Covid-19 semptomlarının izlenmesinde başarılı olmuştur. Hatta İsrail, Hindistan ile birlikte toplu olarak hızlı yapay zeka araçlarını pandemide kullanmaktadır.
Japonya, Covid-19 hakkında bilgi, beceri sunmak ve geliştirmek için ücretsiz yapay zekalı bir mesajlaşma hattı geliştirmiştir. Covid-19 kaynaklı pnömonili hastaların tedavisi ve tanısına yardımcı olmak için Japon Fujifilm şirketi bir yapay zeka uygulaması üzerinde yoğunlaşmıştır.
Ülkemizde de yapay zekalı dezenfeksiyon robotları, hastanelerin temizliğinde görev almaktadır. Ayrıca, Konya’da derin öğrenme uygulamaları ile kendi kendini eğitebilen insansı robot üzerinde çalışan bir fabrika da mevcuttur.
Singapur, Vietnam ve Tayland ise pandemi kaynaklı sorunları otomatik ve hızlı bir şekilde teşhis etmek için yapay zeka destekli 5G teknolojileri geliştirerek virüsle başa çıkma kapasitelerini artırmaya çalışmaktadır.
Birleşik Arap Emirlikleri ve Dubai ise Covid-19 için, beklenmedik durum ve semptom değerlendirmeleri sunan robotların, insan temasını ve virüs bulaşma riskini azalttığını öne sürmüşlerdir. Dubai polisi, Covid-19 enfekte hastaları tespit etmek için yapay zeka tabanlı akıllı gözlükleri ve kaskları kullanmaya başlamıştır. İnsanın robotik yapay zeka ile bütünleşmesine cyborg (siborg) denmektedir.
Katar ise virüsü izlemek, teşhis etmek için yapay zeka odaklı bilgisayar ve coğrafi konum hizmetlerini aktif olarak kullanmaktadır. Bahreyn ise GPS teknolojisi kullanarak Covid-19 için ‘BeAware’ adlı bir uygulama oluşturmuştur.
Sağlık çalışanları yorgunluk hissettiğinde ve kolayca dikkati dağıldığında, yapay zeka işlerin nasıl gittiğine onların yerine dikkat edebilmektedir. Günümüzde yapay zekanın, salgınları kontrol altına almada etkili olduğu kabul edilmektedir. Yapay zeka giderek sağlık kuruluşlarının eğitim ve uygulamalarını teşvik etmede artan bir işlev görmektedir.
4.0 sanayi devrimi kapsamında, sağlık endüstrisinde kullanılan yapay zekanın 2025 yılı sonuna kadar 36,1 milyar dolarlık dev bir pazara ulaşacağı umulmaktadır. Çağımız endüstrilerini küresel olarak değiştirecek yapay zeka uygulamalarının sağlık personeline duyulan ihtiyacın istikametini değiştireceği kesindir. Yapay zekanın aktif olarak, gerek humanoid gerekse cyborg şeklinde kullanımının gelecek yirmi-otuz yıl değil, iki-üç yıl içinde gerçekleşeceği öngörülmektedir.
Yapay zeka bir önceki yüzyılda insanlığın hizmetine sokulan elektriğe benzer. “’En çok hangi endüstri elektriğe bağımlı?” diye sormak ne kadar aptalca bir soru ise, en çok hangi endüstri yapay zekaya bağımlı demek aynı şekilde saçma bir sorudur. Her şey elektriğe dayanıyor ise, her şey yapay zekaya dayanmaktadır.
İnsanlığın bir bölümünün yapay zeka konusundaki adaptasyonun umulandan kolay olacağı, sağlıkçıların bir bölümünün sadece mesleklerini geliştirerek kendilerini adapte edebileceği düşünülmektedir. Sonuç olarak gerek hekimlik, fizyoterapi, beslenme, sosyal hizmet, hemşirelik vb. sağlık meslek kategorilerinin işlevselliğini değiştirmek, gerekse yeni beceriler öğrenerek yapay zeka ile rakip değil refik olma zamanı çoktan gelmiştir.