Doğrudan yazdıklarımı bir kenara bırakacak olursak, çeşitli vesilelerle en az 9-10 yazımda Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından uygulanan şu meşhur “Hizmet Alımı” konusuna değinmişimdir. Bu köşeyi okuyanlar hatırlayacaktır; Medimagazin’in 12 Nisan 2010 tarihli nüshasında yayımlanan “Genetik Testlerde Yaşanan Sorun” başlıklı yazımda artık bu hizmet alımı konusunu son kez ele alacağımı yazmış ve önerilerimi sıralamıştım. Kendi kendime verdiğim bu söze rağmen duyduklarım ve kimi zaman da bizzat şahit olduğum bazı durumlar beni yine bu konuya değinme mecburiyetinde bıraktı. Şimdi bir kere daha devletin hastanelerde uyguladığı hizmet alımı sistemindeki bana göre bazı hatalara değinmek istiyorum.
Bilindiği gibi, devlet her yıl Bütçe Kanunu ile Kabul edilen Bütçe Uygulama Talimatı (BUT) ve SGK Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) talimatlarında SGK tarafından hangi sağlık hizmetine ne kadar ücret ödeyeceğini belirleyerek yayımlar ve artık ödemeler bu kriterlere göre yapılır. Üniversite ya da devlet hastaneleri kendisinde olmayan ya da yeterli düzeyde bulunmayan hizmetleri özel ya da resmi sektörden ihale ile satın alma yolunu seçebilirler. İşte sorun da bundan sonra başlamaktadır.
Bu son uygulamadan önce, ihtiyaç duyan hastaneler doğrudan SSK ile anlaşması bulunan, örneğin; bir laboratuvarla BUT fiyatları üzerinden ya da biraz indirimli olarak anlaşmakta ve hizmet alımı bu şekilde SSK üzerinden yapılmaktaydı. Fakat bu uygulamada bazı sorunlar çıkınca hastaneler doğrudan doğruya hizmet alım ihalesine çıkarak ihtiyaçlarını karşılar oldu. Bu ihalede SUT ya da BUT ile belirlenen fiyatlarda en fazla indirimi kim yaptı ise ihaleyi de bir ya da iki yıl süre ile o kazanmış olmaktadır. Buraya kadarki işlem, ilk bakışta gayet normal ve hakkaniyet çerçevesinde yapılan bir uygulama gibi görünmektedir. “Yapılan bu ihalenin ne sakıncası var?” diye soracak olursanız, aşağıda sıralamaya çalıştığım hususları da dikkate alarak değerlendirme yapmanız gerekmektedir.
Hizmet alım ihalesi SUT fiyatları üzerinden yapılan indirim esasına dayandığı için, söz gelişi bir özel laboratuvar SUT tarafından 100. TL’ye yapılır denen bir analizi 10. TL’ye yapabilmektedir. Buna uydurulan mazeret de “İhaleye global olarak bakmak gerekir, bir kalemde zarar ederseniz diğerinden bu zararınızı karşılarsınız” gibi pek de akıl almaz bir açıklama olmaktadır. Yalnız burada önemli iki husus var: Bunlardan birincisi, ihaleyi yapan hastane söz konusu analiz için SGK’dan yine 100 TL alıp 10 TL’sini hizmet aldığı kuruma vermekte ve böylece kendisi 90 TL kâr sağlamaktadır. İkinci husus da, daha fazla para kazanabilmek için bu tür analizleri olabildiğince fazla yaptırma yolunu aramaktadır. Böylece hem hastane hem de özel kurum kârlı çıkmakta, fakat devlet gereksiz yere harcama yapmış olmaktadır. Elimde resmi bilgi olmadığı için sadece kulaktan duyduklarıma göre, yani dedikoduya göre; hastanelerin tetkik sayısı bu uygulamaya geçildiğinden bu yana 10 kat artmış durumdadır. Dedikodu böyle, bunu araştırıp gerekli önlemlerin alınması da Sağlık Bakanlığı ile SGK tarafından yapılmalıdır.
“Peki bu işin çözümü nedir?” Denecek olursa, bana göre şöyle bir uygulama olamalıdır: Mevcut prosedüre göre, devlet belirli şartları taşıyan özel hastanelerle SUT fiyatları üzerinden anlaşma yapmakta ve isteyen vatandaş da ister özel ister resmi kuruma giderek sağlık hizmetini almaktadır. Keza devlet şartları uygun olan eczanelerle anlaşma yaparak vatandaşın ilaç ihtiyacını yine SUT kriterlerine göre karşılamaktadır. Aynı uygulama laboratuvar testleri için de yapılmalıdır. Belirlenen şartlara uygun olan laboratuvarlarla SUT fiyatları üzerinden anlaşma yapılır, vatandaş da ister resmi isterse özel laboratuvarda testini yaptırır. Bunun sonucunda bir taraftan özel kurumları kontrol etmek daha kolaylaşırken, diğer taraftan da doğru-yanlış dedikodular önlenmiş olur. Ayrıca, devlet maddi olarak bu uygulamadan kârlı çıkarken, yeterli olmayan özel laboratuvarlar da kendiliğinden elenmiş olur. Öyle sanıyorum ki, bu devlet tarafından çözüme katkı yönünde bir talep gelecek olursa, işle profesyonel olarak ilgilenen herkes seve seve yardıma koşacaktır.
Yeni bir konuda buluşuncaya kadar esen kalın, sağlıklı kalın.