Eğitim = Geleceğimiz

Eğitim; bir ülkenin geleceğinin yatırım aracı, insanı yetersiz bir durumdan yeterli bir duruma getirme süreci, mümkün olanı başarma sanatı, potansiyeli aktive etme sürecidir. Eğitim sisteminiz ne ise geleceğiniz de odur.

Türkiye’de onlarca yıldır belirgin bir düzelme sağlanamayan temel konulardan biri de eğitim ve ‘eğitim sistemimizdir’.

Ülkemizin bazı bölgelerinde, eğitim olanakları bakımından ciddi eşitsizlikler vardır. Okullaşma oranı, kız çocuklarının okula gitme oranı –son yıllarda büyük çabalara rağmen derslik başına düşen öğrenci sayısı, öğretmen başına düşen öğrenci sayısı, uzman veya deneyimli, nitelikli öğretmen sayısı, okula devam durumu, laboratuvar sayısı, internet yayılım oranları, çocuğun ruhsal ve sosyal yönden kendini geliştirebileceği spor ve kültürel alan sayısı vb. tüm çağdaş parametrelerde çok gerilerde. Ülkemizin Güneydoğu illerinde özellikle bu tablo daha vahim gibi gözükmektedir. Bu da aynı yarışmalara giren, aynı sınavlardan geçmek zorunda olan çocuklarımız için fırsat eşitliği anlamında büyük bir handikap olarak gözükmektedir.

Finlandiya küçücük bir ülke olmasına rağmen son yıllarda eğitimde inanılmaz bir başarı öyküsüne sahip. Bu sayede Nokia gibi bir devi çıkartan eğitim sistemi. Prof. Dr. E. Karakaş’ın alıntıladığı Finlandiyalı bir profesör, yazar, eğitimci olan Pasi Sahlberg 2011’de “Finnish Lessons” (Finlandiya’dan çıkarılacak dersler) isimli bir kitap yayınlıyor; Sahlberg ile yapılan bir söyleşide eğitim sisteminin sahip olması gereken beş temel unsuru şöyle belirtiyor:

1-İlk mesele okullaşma oranının yükselmesi; Sahlberg’e göre bir eğitim sisteminin başarısının ilk koşulu diploma dağılımının çeşitliliği ve bu diploma çeşitliliğinin sadece iyi öğrencilerle değil, toplumun her kesiminden gelen, sorunlu öğrencilerle de eşite yakın bir ölçüde paylaşılıyor olması.

Zorunlu öğretimden sonra okul süreçlerini herhangi bir nedenden, başta da gelir eşitsizlikleri nedeniyle  okulu terk eden öğrencilerin düşüklüğü de bir eğitim sisteminin başarısının temel bir ölçütü.

2- İyi bir eğitim süreci sadece okuma (okuma-yazma sözü sadece bizde var), matematik ve fen bilimlerine indirgenmemeli savını öne sürüyor Pasi Sahlberg. Sahlberg’e göre, eğitim sürecinde çok çeşitli kültürel alanlar, sanat dalları, müzik, tiyatro, beden eğitimi vs. gibi dallarda da yetkinlik kazanmak, bu dallarda gelişime açık olabilmek, klasik eğitim alanları gibi tüm öğrencilerin önüne bir imkân olarak sunulmalı .

3-Sahlberg’e göre nitelikli bir eğitim sisteminin temel özelliklerinden biri de öğrencilerin okul başarıları ile içinden geldikleri sosyo-kültürel çevre arasındaki korelasyon katsayısının zayıflığı olmalı; bir öğrenci daha sıkıntılı bir sosyo-kültürel çevreden geldiği için okulda daha az başarılı oluyor ise bu sonuçta, okul yönetimlerinin de büyük sorumluluğu vardır diye ifade ediyor.

4- Dördüncü konu, okul yönetimlerinin muhtariyeti ile ilgili; Prof. Sahlberg’e göre her okul yönetimi, kendine ayrılan kaynakları kullanmada, bu kaynakları öğrenci başarısına nasıl en verimli bir biçimde tahsis edebilirim sorusuna kendi cevap verebilmelidir. Merkezin bu konuda söyleyeceği çok az şeyi olmalı, okul yönetimleri bir anlamda meslektaşları ile kaynakların etkin kullanımında yarış içinde olmalı. 

Okulların muhtariyeti (özerklik) sadece kaynak kullanımı ile de sınırlı değil; merkezin ders programları, müfredat, merkezden belirlenecek esaslar üzerinde kontrolü azalmalı, iyi bir öğretmen, iyi bir lise müdürü kendi programını, müfredatını dizayn edebilmeli.

5- Prof. Sahlberg’e göre eğitimde başarının anahtarı nitelikli öğretmen; öğretmen niteliği ciddi bir biçimde yükseltilmeden zaten başka alanlarda başarı beklemek mümkün değil.

Öğretmenler ülkenin (Finladiya) en iyi üniversitelerinde master derecesi almadan bu mesleği yapamıyorlar.

Bu başlıklar üzerinde ciddi bir şekilde durulmalı, anadilde eğitimin mutlaka önü açılmalı, okullarda yerelleşmeye gidilmelidir. Merkezi yapıdan yerelleşmeye doğru gidilmesinin ülke insanın başarı ve mutluluğunu artıracağını iç barışı ve fırsat eşitliği olumlu yönde etkileyecektir.

Hepimiz kendi aldığımız eğitimlerin deneyimlerinin esirleriyiz” diyor yazar Tony Wagner ve ekliyor: “Çocuklarımız için istediğimiz okulların, bizim kendi deneyimlerimizi ya da isteklerimizi yansıtmasını istiyoruz. Bu, farklı bir eğitim için yaratıcı düşünme becerimizi kısıtlıyor. Hiç değişmeyen bir eğitim sisteminin 21. yüzyıl dünyasının ihtiyaçlarına cevap veremeyeceği kesin. Gerçekten çok büyük bir değişime ihtiyacımız var.”

Schleicher ise “Dünyanın en başarılı eğitim kültürlerinde, öğrencilerin başarılarından sistem sorumludur” diyor. Yani sadece aile, sadece öğrenci ya da sadece öğretmen değil. Sistemi, o ülkenin kültürü yaratıyor. Aynı zamanda eğitimin kültürel kodlara göre yapılmasında fayda var. Yani genel bir eğitim büyük ve zengin kültürel farklılığa sahip toplumlarda başarı getiremez. Getirmediği de açıkça bilinmektedir.

Eğitim üzerinde en çok konuşulması, tartışılması ve en çok yatırım yapılması gereken alanlarımızdan biri. Daha çok konuşma ve tartışmaya ihtiyacımız var. Saygı ile