Yazı yaklaşık beş bin yıl önce Mezopotamya’da icat edildi. İnsanoğlu yazıyı önce taş üzerine yazmaya başladı. Günümüze kadar tahrip olmadan ulaşan taş tabletler mevcut. Daha sonra yazı yazmak için metal, ağaç, deri, papirüs ve kağıt kullanıldı. Yazı bilginin kaydedilmesi, yeni nesillere aktarılması için en önemli icat. Yazı olmasaydı medeniyet bu seviyeye ulaşamazdı.
Yazı yazmak için en çok kağıt kullanılıyor. Matbaanın icadından önce bilgiler kalem ile defter ve kitaplara aktarılıyordu. Kitaplar hattatlar tarafından çoğaltılıyor, şahıs, şirket ve devletin bilgileri ise katipler tarafından defterlere yazılıyordu. Matbaanın icadından sonra kitaplar matbaada basılmaya başlandı. Deftere yazmak için hala kalem kullanıyoruz. Evrakları düzgün ve hızlı yazmak için icat edilen daktilo, bilgisayarın yaygınlaşmasıyla tarihe karıştı.
Bilgisayarlar öncelikle matematik formüllerini hesaplamada sonra ise muhasebe kayıtlarını tutmak için kullanılmaya başlandı. Bilgisayar kullanılarak bilgiler kağıt üzerine değil manyetik disklere yazılıyor. Bugün artık defterler nadiren kullanılıyor, kitaplar hala basılmakla birlikte bunların bilgisayar ortamında kopyaları mevcut.
Bir kitap sayfasına yaklaşık 40 satır, her satıra da 100 harf yazabiliriz. Tabii yazının boyutuna göre bu rakamlar değişebilir. Ama yaklaşık bir değer hesaplamaya çalışıyoruz. Her bir sayfada 4000 harf olduğunu düşünürsek 300 sayfalık bir kitapta 1200 000 (bir milyon iki yüz bin) harf olacaktır. Bilgisayarda bir harf “byte” (bayt) diye tabir ettiğimiz 8 adet 1 ve 0’lardan oluşan bir alanda saklanabilir. O zaman bir kitap için bir milyon iki yüz bin baytlık bir depolama alanı gerekir. Bu da yaklaşık 1 megabayt saklama alanı demektir. Gündelik hayatta kullandığımız USB bellekler 16 Gigabayt ile 64 Gigabyte arasında değişmektedir. Gigabayt megabaytın bin katı olduğuna göre, 16 gigabaytlık bir usb bellek içinde 16 bin kitap saklamak mümkündür. Çin alfabesi gibi harf sayısı fazla olan alfabelerde bir harf için 2 baytlık bir saklama alanı gerekir. Bir harf için ayrılan 2 bayt dünyada kullanılan bütün dillerin bir harfini saklamak için yeterlidir. Bundan dolayı 1 harf için 2 bayt yer ayırdığımızı kabul edelim. Kitapları genellikle Adobe firması tarafından geliştirilmiş bir standart olan pdf formatında elektronik ortamda saklanmaktadır. Ayrıca bir kitap içinde şekiller ve resimler de olabilir bundan dolayı daha fazla saklama alanına ihtiyaç duyulur. Bu durumda bir kitap için ortalama 4 Megabayt depolama alanına ihtiyaç olduğunu kabul edebiliriz. Bu durumda pdf formatında 16 Gigabaytlık bir bellekte 4 bin, 64 Gigabaytlık bellekte ise 16 bin kitap saklanabilir.
Kullandığımız masaüstü bilgisayarlarda bilgileri saklamak için “hard disk” diye tabir ettiğimiz manyetik diskleri kullanıyoruz. Standart bir bilgisayarda 500 Gigabaytlık disk bulunur. Bu depolama alanında 125 bin kitap saklanabilir. Şu anda 1 Terabaytlık diskler de yaygın olarak kullanılmaktadır. 1 Terabayt 1 Gigabaytın 1000 katıdır. 1 Terabaytlık bellekte 250 bin kitap saklayabiliriz. Milli kütüphanede yaklaşık bir milyon beş yüz bin kitap mevcut. Bu kitapları elektronik ortamda saklamak için 6 adet 1 Terabaytlık “hard disk” yeterli. 6 adet “hard disk” bir el çantasında taşınabilir.
Elektronik ortamda saklanan kitaplar, bir web sitesi üzerinden kullanıcıların erişime açılabilir. Okuyucular kütüphaneye gitmeden milyonlarca kitaba erişip, istediği kitabı okuyabilir. Yalnız elektronik ortamların bir ömrünün olduğunu unutmayalım. Örneğin “hard disk”lerin ömrü 3 ila 5 yıl arasında değişmektedir. Eğer kitaplarınızı elektronik olarak” hard disk” üzerinde saklıyorsanız, ömrü bitmeden yeni bir “hard disk” üzerine kopyalamanız gerekir. Aksi takdirde kitaplarınız kaybolur. “Hard disk” yerine manyetik teyp kullanırsanız 30 yıla kadar bu teypler üzerinde bilgi saklayabilirsiniz. CD ve DVD’ler de elektronik medyayı saklamak için kullanılabilir. Bunların ömrü de en fazla 20 sene civarındadır. Son zamanlarda yaygınlaşan USB benzeri disklerin ömrü ise yazma sıklığına göre değişmektedir ve elektromekanik “hard disk”lerden fazla değildir. Millenniata firması tarafından üretilen m-disklerin 1000 sene ömrü olduğu iddia edilmektedir. Kullanılan teknoloji ve malzeme ticari sır olduğu için bu iddianın doğruluğu hakkında şu anda bir şey söyleyemeyiz.
Diğer bir husus kağıt veya tablet üzerinde yazılan bilgileri okumak için ayrı bir cihaza ihtiyacımız yoktur. Bir elektronik belgeyi 80’li ve 90’lı yıllarda kullandığımız bir disket üzerinde sakladığımızı düşünelim. Bu disket bozulmamış olsa bile şu anda disketi takacağımız bir disket sürücüsü bulamayız. Hard disk, teyp, USB, CD, DVD’lerin bugün kullandığı arayüzler, teknolojik gelişmeler sonucu bir süre sonra diyelim 30 yıl, 50 yıl sonra artık kullanılmayacaktır. Bu ortamlar üzerindeki bilgiler kaybolmasa bile bir süre sonra üzerlerine yazılı bilgilere erişim mümkün olmayacaktır.
Sonuç olarak tablet veya kağıt üzerine yazılan yazılar yüzlerce yıl bozulmadan kalmaktadır, elektronik ortamda sakladığımız bilgileri ise sürekli yeni depolama sistemlerine aktarmak zorundayız. Bu işlemler sürekli olmak zorunda aksi takdirde çok önemli bilgiler kaybolacak, bilgisayarların zarar gördüğü bir felaketle karşılaşırsak, insanlık şu ana kadar kazandığı bilgi birikimini kaybedecektir.