Doğrusu olur mu olur. Telefonla oluyor da, elektronik postayla olmaz mı?
Ancak elektronik postalar, özel hasta-doktor sitelerine dönüştü ve işler iyice karıştı. Gün geçmiyor ki yeni sağlık siteleri açılmasın ve üye ettikleri doktorlara sorular iletmesin. Doğrusu ben de bir kaçına üye olmuştum. Ancak ne yanıt vereceğimi bilemiyorum. Sanal hekimliğin nasıl yapılması gerektiğini de pek anlayamadım. Örnek olarak aşağıdaki elektronik postaya ne yanıt verirsiniz?
“slm benim boynumun sağ tarafında bir ağrı oluştu bir kaç gündür sanki bir damarı yukarıya doğru çekiyorlar ve baskı yapıyorlar gibi boynumu çeviremiyorum ve bununla beraber ilgisi varmıdır bilmiyorum ama sağ kulağımda batma kaşınma gibi birşeyler hissediyorum gözlerim sulanıyor bu konuda bana yardımcı olmanız mümkünmüdür aceba şimdiden tşk ediyorum”
Yeni bir dilin haberciliğini de veren kısaltmalı mesajdan bir kaç kökenli ağrıyı mı düşünmelisiniz, yoksa somatik yakınmaları olan bir depresyon hastasını mı? Bazı ek sorular sormadan, muayene etmeden bu hastaya yardım etmek mümkün müdür? MR’ınızı çektirip bana gelin mi dersiniz?
“mrb’lar benim sağ bacağım çok ağrıyo kollarımda ama sağ bacağım çok ağrıyo neden olabilir acaba”
Acaba bacak ağrısı bir siyatalji mi, sakroiliyak eklem kökenli mi, kalça eklemi kökenli mi, yoksa bir nöropati midir? İyi bir anamnez ve muayene olmadan ne diyebiliriz?
Yardımcı incelemelere, hele hele MR görüntülerine çok alıştığımız günümüzde MR raporlarını yazıp gönderen ve yorumlanmasını isteyenler de çoklukta.
“merhaba, Yaklaşık 1 aydır devam eden bel ağrısı şikayetim sonucunda gittiğim fizik tedavi uzmanının çektirdiği Vertebra, Lomber MR sonucu aşağıda yer almaktadır. Sonuç ile ilgili görüş ve tavsiyelerinizi alabilir miyim?
Lomber lordoz doğaldır. Lomber vertebra korpus yükseklikleri normaldir. Lomber intervertebral disklerin yükseklikleri korunmuştur; intensiteleri normaldir. L4-5 düzeyinde; sağ nöral foramen yönüne doğru annüler yırtığın eşlik ettiği foraminal disk protrüzyonu izlenmektedir. Bu düzeyde sağ nöral foramen kaudalden daralmış ve L4 roota temas dikkati çekmektedir. Diğer düzeylerde; intervertebral disk konturu, faset eklemler ve intervertebral nöral foramen genişlikleri foramen genişlikleri normaldir. Spinal kord L1-2 düzeyinde sonlanmakta olup konus medullaris boyut ve intensitesi, kauda ekuina normaldir. Paravertebral alanlar tabii görünümdedir. Sonuç: L4-5 düzeyinde foraminal disk protrüzyonu ve sağ L4 roota temas – Tşk”
Bu hastada bir lomber disk hernisi olmalı. Ancak disk hernisinde hangi tedaviyi seçeceğimize sadece film raporu ile karar verebilir miyiz? Sanal hekimliğin doğru olmadığını, her zaman iyi bir öykü ve muayenenin gerektiğini nasıl vurgulamalıyız? Halkımızın bunu öğrenmesi için nasıl yaklaşımlar geliştirmeliyiz?
Belki sanal danışmanlık veya konsültasyon doğru olabilir. Ancak bunun, başka hekimlerin muayene ettikleri ve yardımcı inceleme ve görüntülerini gönderdikleri hasta bilgileri ile diğer uzmanlara danıştıkları bir sistemle yapılması gerektiğini düşünüyorum. Bunu yapan elektronik gruplar, tıbbi dernek siteleri var. Fakat örneklerini verdiğim şekliyle sanal hekimliğin hatalarla, yanlış anlaşımlarla dolu olacağından ve bunu yapan internet siteleri bu eleştirilere göre düzenlemeler yapmalıdır. Ben, elektronik postalarla hekimlik yapmanın doğru olmadığını düşünüyorum.