Feynman liyakatı

Sağlık alanında severek çalışıyor olmamın yanı sıra, ilgi duyduğum alanlardan biri de fizik. Maalesef ki sevdiğimi geç fark ettim. Bu alanı sevmek için çok özverili öğretmenlerle karşılaşmak gerekiyordu sanırım. Benim sevmem de biraz kardeşimin fiziğe olan ilgisi ve ardından benim de kuantum fiziğine ilgi duymamla başladı. Bir de baktım ki, okulda yıllarca işkence gibi gördüğümüz fizik kuralları yaşamımızın her zerresinde kendini bütün ahengi ile gösteriyor. Kendi mesleğimi yapmaya başladım ve yıllar içerisinde bunu daha çok özümsedim. Derslerde üstünde en çok durduğum kavram olan “homeostatik denge” dahi içinde fizik kurallarını barındırıyor. Bir de şu var ki, bir fizikçinin hayata bakışı daha derindir ve küçük bir parçacıktan çok büyük anlamları okuyabilir. İşte bu yüzden kendini işine adamış bir liyakat adamının öğrenme tekniğini burada anlatmak istedim: Adı Richard P. Feynman (1918-1988). Bir diğer adı ise “büyük öğretmen”.

Feynman, 1965’de Nobel Fizik Ödülü’nü alan teorik fizikçilerden biridir. Hakkında önemli bir diğer bilgi de, Nazi Almanya’sından kaçıp ABD’ye sığınan ve Nobel Fizik Ödülü alan Hans Albrecht Bethe tarafından önemli bir birimin başına atanmasıdır. Çünkü yine bir noktada liyakata geliyoruz. Burada belki en önemli noktalardan biri, ABD’nin kaçan bu bilim insanlarına gereken değeri vererek onları “liyakatlı” görevlere getirmesidir. Bu sayede ABD bilimde devrim yaşamış, Nobel ödülleri almıştır.

Nobel ödülleri alan bu insanların benzer özelliklerinden ilki, işlerini severek yapmaları ve pratik düşünen öğrenciler yetiştirmeleridir. Belki Bethe de Feynman için iyi bir rol modeldi.

Peki nedir Feynman tekniği?

Feynman bilimdeki başarısının yanı sıra, yani bilim adamı olmanın dışında öğrencilerine de kendini adamış bir öğretmendir. Öğretmede o kadar meziyetliydi ki, en karmaşık teoremleri bile öğrencilerine basit bir dille anlatabiliyordu. Ezbere tamamen karşıydı. Ona göre bir bilgiyi tanım olarak bilmek yeterli değildi. Gerçekten, bir bilgiyi sadece “tanım” olarak bilmek ile bu bilgiyi “gerçekten anladığımızı” düşünebilir miyiz?

Tabii ki hayır! İşte bu noktada devreye Feynman tekniği giriyor. Tekniğe basit bir örnek verecek olursak, koronavirüsün bir hastalığa neden olan etkenin adı olduğunu bilmemiz onunla ilgili bütün bilgiye sahip olduğumuz anlamına gelmez. Gerçekten bu konuda bilgi sahibi olmak istiyorsak koronavirüsün hem insanları hem de hayvanları etkileyen bir RNA virüsü olduğunu, yakın geçmişte üç tip insan koronavirüsünün tanımlandığını, bunların SARS-CoV, MERS-CoV ve son olarak nCoV olarak adlandırıldığını, bulaş yolu, kuluçka süresi, belirtileri, korunma yolları, tanı, tedavi ve hatta daha birçok detayı bilmemiz gerekmektedir.

Feynman tekniği belli birkaç basamaktan oluşan zihinsel bir modeldir. Var olan bilgiyi aktarmak, öğretmek ya da öğrenmek için kullanılması önerilmektedir. James Gleick’in 1993 yılında yazdığı biyografi kitabında şu bilgi geçmektedir: “Feynman bir konu hakkında çalışacağı zaman yeni bir defter alır ve ilk sayfasına ‘Bilmediğim Şeyler Defteri’ yazardı. Bilgilerini ilk önce orada düzenlerdi. Daha sonra dönüp eklemeler yapardı.”

Feynman öğrenme tekniği 4 basamaktan meydana gelmektedir. Bunlar:

1. Öğrenmek istenen konuyu belirleme
2. Konunun en basit hali ile başkasına anlatıldığını düşünme
3. Bu anlatımda eksik noktaları belirleme. Eksik kalan bilgileri tamamlamak için kaynağı tekrar okuma
4. Konuyu basite indirgeme, örneklerle zenginleştirme, mecazi anlatımlar kullanma

Feynman’ın öğrenme tekniği pratik ve sonuç alınabilirliği çok yüksek bir model. Bir bilgiyi öğrenmek ve öğretmek doyurucu, dinamik bir süreçtir. Biliriz ki bir konuyu en basit hali ile anlatabiliyorsak o konu anlaşılmış demektir. İşte Feynman’ın tekniği bunu amaçlamaktadır. 

Feynman’ın güzel bir sözü daha:

“Öğrencilerinize sadece okumayı öğretmeyin. Onlara ne okuduklarını, ne çalıştıklarını sorgulamayı öğretin. Şüphe etmelerini öğretin. Onlara düşünmeyi öğretin.”

İşte o zaman işin ehli olabilmeyi becerir, liyakatlı seçimlerle mesleğin ve ülkenin gelişmesine katkı sağlayabiliriz.

KAYNAKLAR

Gleick, James (1993). Genius: The Life and Science of Richard Feynman. Pantheon Books. ISBN 0-679-40836-3. OCLC 243743850

Thomas Frank. How to Use the Feynman Technique to Learn Faster (With Examples). https://collegeinfogeek.com/feynman-technique/

Aysel Terzioğlu. Feynman Tekniği İle Etkili, Kalıcı Ve Kolay Öğren http://ikhal.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/14/300422/dosyalar/2020_05/05174856_EVDE_OYRENMEDE_FEYNMAN_TEKNYYY.pdf