(Merhaba değerli okurlar, uzun süredir taraftarı olduğum Galatasaray Kulübü hakkında, bir işletmeci perspektifinden tarafsız bir şekilde araştırmalar yapmayı arzu etmiştim. Bugün, bu yazıyı sizlerle paylaşmak nasip oldu. Makalem biraz uzun olsa da keyifle okumanızı dilerim.)
ÖZET
Galatasaray Spor Kulübü, ulusal ve uluslararası başarılarıyla Türk futbolunun önde gelen kulüplerindendir. Güçlü yönleri arasında yüksek marka değeri, tarihi başarılar, geniş taraftar kitlesi ve finansal potansiyel bulunurken; zayıf yönleri arasında finansal yükler, yönetimsel istikrarsızlık ve performans dalgalanmaları yer almaktadır. Kulüp, küreselleşme, dijitalleşme ve altyapı yatırımları gibi fırsatlarla büyüme potansiyeline sahipken, artan rekabet ve ekonomik dalgalanmalar gibi tehditlerle de karşı karşıyadır. Bu SWOT analizi, kulübün sürdürülebilir başarısı için stratejik bir yol haritası sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Galatasaray, SWOT, Analiz, Strateji, Başarı
GİRİŞ
Küreselleşme, teknolojik yenilikler ve bilgiye artan değer, organizasyonları rekabet ortamında daha yüksek performans sergilemeye zorlamaktadır. Bu dinamikler, kurum ve kuruluşların sürdürülebilir başarı elde edebilmeleri için stratejik yönetimi önemli bir araç haline getirmiştir. Stratejik yönetim, organizasyonların amaç, hedef, misyon ve vizyon gibi unsurları dikkate alarak çevresel değişimlere uyum sağlama ve performanslarını artırma konusunda kritik bir rol oynamaktadır. Bu süreçte, stratejik yönetim araçları, organizasyonların iç ve dış faktörleri değerlendirmelerine imkân tanır.[1]
Bu araçlardan biri olan SWOT analizi, organizasyonların mevcut durumlarını belirli periyotlarla gözden geçirmelerini sağlayan güçlü bir değerlendirme yöntemidir. SWOT, İngilizce dört kelimenin baş harflerinden oluşan bir akronimdir. SWOT analizinde; Güçlü Yönler (S), Zayıf Yönler (W), Fırsatlar (O) ve Tehditler (T) ele alınarak, organizasyonların daha bilinçli ve stratejik kararlar almalarına yardımcı olunur. Bu analiz, özellikle markalaşma sürecinde düzenli olarak izlenmeli ve değerlendirilmelidir.[2] Bu yöntem, Türkçede GZFT Analizi olarak da bilinir ve yerel dilde de yaygın olarak kullanılmaktadır.[3]
Özellikle spor kulüpleri için, profesyonel branşların ticari şirket statüsünde faaliyet göstermesi, hukuk sistemimizde mümkün kılınmıştır. Profesyonel branşlara sahip spor kulüpleri, bu branşlarını kurdukları ya da sonradan kuracakları bir şirkete devretme veya kiraya verme hakkına sahiptir. Bu durum, kulüplerin profesyonel branşlarını “Anonim Şirket” statüsünde yapılandırabilmelerine olanak tanır ve böylece kulüpler, ticari faaliyetlerini daha etkin şekilde yönetebilirler.[4]
Bu bağlamda, Türkiye’nin en köklü ve prestijli kulüplerinden biri olan Galatasaray Spor Kulübü Anonim Şirketi’nin SWOT analizi yapılacaktır. Galatasaray, dört yıldızlı tek Türk futbol kulübü olma özelliği taşımasının yanı sıra, Süper Lig şampiyonlukları, Türkiye Kupası ve Süper Kupa zaferleri ile Türk futbolunun en başarılı kulübü olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca, UEFA Kupası ve UEFA Süper Kupa’yı kazanan tek Türk kulübü olarak Avrupa’da önemli bir başarıya imza atmıştır. Avrupa’da en fazla maç oynayan ve en çok gol atan Türk takımı olan Galatasaray, bu başarılarıyla sadece Türkiye’de değil, dünya çapında da tanınan bir marka haline gelmiştir. Bu çalışmada, kulübün güçlü yönleri, zayıf yönleri, karşılaştığı fırsatlar ve tehditler kısaca ele alınacaktır.
Galatasaray Spor Kulübü Anonim Şirketi’nin SWOT Analizi (Geçmişten Günümüze)
Galatasaray Spor Kulübü, Türk futbolunun en köklü ve prestijli kulüplerinden biri olup, başarıları ve kadim tarihi ile hem yerel hem de uluslararası alanda büyük bir tanınırlığa sahiptir. Bu SWOT analizi, kulübün güçlü yönleri, zayıf yönleri, karşılaştığı fırsatlar ve tehditler üzerine yapılan bir değerlendirmeyi içermektedir.
1. Güçlü Yönler (Strengths)
1.1.Marka Değeri: Galatasaray, Türk futbolunun en köklü ve prestijli kulüplerinden biri olup, dört yıldızlı tek Türk futbol kulübü unvanına sahiptir. Kulüp, Süper Lig şampiyonlukları, Türkiye Kupası, Türkiye Süper Kupa ve uluslararası arenada kazandığı UEFA Kupası ve UEFA Süper Kupa gibi önemli başarılara imza atmıştır. Bu başarılar, Galatasaray’ın marka değerini yükseltmiş ve kulübün ulusal ve uluslararası düzeydeki prestijini pekiştirmiştir.
1.2.İstatistiksel Veriler ve Tarihi Başarılar: Galatasaray, herhangi bir futbol liginde mücadele eden ilk Türk takımıdır.[5]1905 yılında kurulan Galatasaray, ilk Türk futbol takımı olarak kayıtlara geçmiştir. Zira 1903’te kurulan Beşiktaş’ın ilk futbol oluşumu Ağustos 1911’de gerçekleşmiştir.[6]1903 yılında İstanbul Futbol Ligi’nin kurulması, İstanbul’da futbolun yayılmasının ilk adımını atmıştır. Bu gelişme, Türk gençlerinin futbol takımlarına olan ilgisini artırmış ve zamanla “Biz de bir futbol takımı kurmalıyız” düşüncesini doğurmuştur. Bu düşünceden yola çıkarak, 1905 yılında “Mekteb-i Sultani”nin 10. sınıf öğrencileri, Ali Sami Yen’in öncülüğünde Galatasaray’ı kurmuşlardır. Galatasaray, 1905-1906 sezonunda İstanbul Ligi’ne katılarak mücadele etmeye başlamış, 1907-1908 sezonunda ise kazandığı ilk şampiyonlukla Türk futbolunun yeni bir döneme girmesini sağlamıştır. Ardından Fenerbahçe ve Beşiktaş onları takip edince Türk futbolu yeni bir boyuta doğru ilerlemeye başlamıştı.[7]Galatasaray, uluslararası başarılarıyla da dikkat çekmektedir. 2000 yılında UEFA Kupası ve Süper Kupa’yı kazanan ilk ve tek Türk kulübü olmuştur.[8] Ayrıca, UEFA Şampiyonlar Ligi’nde yarı finale çıkan ilk Türk takımıdır. Süper Lig tarihinin en fazla şampiyon olan kulübü olup, 2023-24 sezonunda 102 puanla en fazla puan toplayan takımı olarak rekor kırmıştır.[9]
1.3.Yerli ve Yabancı Yıldız Oyuncular: Galatasaray, dünya çapında tanınan yerli ve yabancı birçok futbolcuya ev sahipliği yapmıştır. Kulüpte en fazla forma giyen oyuncu, 613 maçla Bülent Korkmaz, en çok gol atan oyuncu ise 356 golle Metin Oktay’dır. Ayrıca, kulüp tarihinin en çok gol atan yabancı futbolcusu ise Gheorghe Hagi olarak kaydedilmiştir. Galatasaray, Didier Drogba, Wesley Sneijder, Frnack Riberi, Mario Jardel, Claudio Taffarel, Fernando Muslera, Emmanuel Eboué, Lukas Podolski, Radamel Falcao, Dries Mertens, Harry Kewell, Arda Turan, Tugay Kerimoğlu, Okan Buruk, Emre Belözoğlu, Mauro Icardi ve Victor Osimhen gibi dünya çapında tanınan futbolculara kadrosunda yer vermiştir. Ayrıca, geçmişte Metin Oktay, Fatih Terim, Turgay Şeren ve Gündüz Kılıç gibi yerli yıldızlar da kulübün önemli oyuncuları olmuştur. Bu futbolcular, kulübün ulusal ve uluslararası başarılarına katkı sağlayarak Galatasaray’ı küresel futbol arenasında tanınan bir marka haline getirmiştir. Galatasaray’ın Türk futboluna ve Avrupa futboluna sağladığı katkılar, bu oyuncuların sergilediği performanslarla pekişmiştir.
1.4.Başarılı Teknik Direktörler: Galatasaray, tarihinde birçok başarılı teknik direktöre ev sahipliği yapmıştır. Fatih Terim, Mircea Lucesku, Frank Rijkaard, Roberto Mancini, Mustafa Denizli ve Okan Buruk gibi deneyimli antrenörler, kulübü yönetmiş ve önemli başarılar elde etmiştir. Bu teknik direktörler, Galatasaray’ın yerel ve uluslararası başarılarının temelini atmış ve kulübün futbol kültürüne katkı sağlamıştır.
1.5.Geniş ve Sadık Taraftar Kitlesi: Galatasaray, Türkiye’nin her bölgesinde ve dünya çapında geniş bir taraftar kitlesine sahip olup, bu büyük destek kulübün ekonomik büyüklüğüne ve marka değerine önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. Taraftar desteği, kulübün rekabet avantajlarını pekiştiren önemli bir faktördür. Dünyanın en büyük taraftar etkileşim platformu olarak bilinen “Socios.com”, Türkiye’deki futbolseverlerin sosyo-kültürel alışkanlıklarını, taraftarlık tercihlerini ve dijital eğilimlerini analiz etmek amacıyla kapsamlı bir araştırma gerçekleştirmiştir. Yaklaşık 50.000 futbolseverin katılımıyla gerçekleştirilen anket, Türkiye’nin 81 ilini kapsayarak bugüne kadar yapılmış en geniş kapsamlı futbol araştırması olmuştur. Anket sonuçlarına göre, “Taraftar olduğunuz takım hangisi?” sorusuna verilen yanıtlarda, Galatasaray, 60 ilde en fazla desteklenen takım olarak birinci sırada yer alırken, Fenerbahçe ise 17 ilde birincilik elde ederek Galatasaray’ı takip etmiştir. Bu bulgular, Galatasaray’ın Türkiye genelinde taraftar desteği bakımından güçlü bir konumda olduğunu göstermektedir.[10]
1.6.Finansal Potansiyel ve Kurumsal Yapı: Galatasaray, güçlü bir finansal yapıya sahip olup, sponsorluklar ve ticari anlaşmalar sayesinde büyük gelir elde etmektedir. Ayrıca, profesyonel branşlarını Anonim Şirket statüsünde yönetebilmesi, ticari faaliyetlerini etkin bir şekilde gerçekleştirmesine olanak tanımıştır. Bunun yanı sıra, GS Store’den elde edilen gelirler, kulübün finansal kaynaklarına önemli bir katkı sağlarken, Galatasaray Adası, Galatasaray Üniversitesi, Galatasaray Lisesi ve sahip olduğu birçok gayrimenkul de kulübün ekonomik büyüklüğünü destekleyen önemli varlıklardır. Bu unsurlar, kulübün marka değerini ve sürdürülebilirliğini artıran etkenler arasında yer almaktadır.
1.7.Altyapı ve Yatırım: Galatasaray, altyapıya yaptığı yatırımlarla Bülent Korkmaz, Sabri Sarıoğlu, Arda Turan gibi genç oyuncular yetiştirmekte ve bu oyuncularla kulübünü geleceğe taşıma amacını gütmektedir. Kulüp, genç oyunculara verdiği önemle gelecekteki başarısına da katkı sağlamaktadır.
1.8.Uluslararası Başarı ve Tanınmışlık: Galatasaray, Avrupa’da kazandığı UEFA Kupası ve UEFA Süper Kupa ile Türk futbolunun uluslararası alandaki en başarılı kulübüdür. Bu başarılar, kulübün uluslararası düzeydeki tanınırlığını pekiştirmektedir.
1.9.Psikolojik Baskı: Galatasaray’ın ligde ve Avrupa’da kazandığı başarılar, rakipleri üzerinde önemli bir psikolojik baskı oluşturmaktadır. Bu başarılar, rakip takımlar üzerinde üstünlük duygusu yaratmakta ve mental zorluklar ortaya çıkarmaktadır.
1.10.UltrAslan Taraftar Grubunun Sosyal Duyarlılığı: UltrAslan taraftar grubu, başta Türkiye olmak üzere dünya genelinde yaşanan haksızlıklara ve terör saldırılarına karşı duyarsız kalmamıştır. 7 Ekim 2023 tarihinde başlayan Gazze’deki katliamın ardından, gerek Türkiye’de gerekse Avrupa’da oynanan maçlarda Gazze halkına ve Filistin’e destek vermiştir. Bu duyarlılık, kulübün taraftarlarının sadece sporla değil, aynı zamanda sosyal ve insani sorumluluklarla da ilgilendiklerini göstermektedir.
2.Zayıf Yönler (Weaknesses)
2.1.Finansal Yük ve Borçlar: Sürekli artan harcamalar, kulübün finansal sürdürülebilirliğini zaman zaman tehdit etmektedir. Özellikle bazı futbolcuların yüksek maaşları ve transfer ücretleri, kulübün borçlanmasına neden olabilmektedir. Ayrıca, finansal fair play gibi düzenlemelere uyum sağlamak, kulübü finansal açıdan zorlayabilir.
2.2.Yönetimsel İstikrarsızlık: Galatasaray, tarihsel olarak sık başkan değişiklikleri ve yönetimsel krizler yaşamıştır; bugüne kadar 39 kez başkanlık seçimi yapılmıştır. Bu durum, kulübün uzun vadeli stratejik planlamasında istikrar sağlanmasını zorlaştırmaktadır. Yönetimdeki belirsizlik, kulübün sportif ve finansal hedeflerine ulaşmasını engelleyebilir ve bu da kulübün sürdürülebilir gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir.[11]
2.3.Futbol Performansındaki Dalgalanma: Galatasaray futbol takımı, zaman zaman inişli çıkışlı performanslar sergilemiştir. 1969-1970 sezonunda ligi 9. sırada, 1979-1980 sezonunda yine 9. sırada, 1981-1982 sezonunda 11. sırada, 2010-2011 sezonunda 8. sırada ve 2021-2022 sezonunda tarihinin en kötü performansını göstererek ligi 13. sırada tamamlamıştır.[12] Galatasaray, 1972-1973 sezonu ile 1986-1987 sezonları arasında, toplamda 14 yıl boyunca Süper Lig şampiyonluğunu kazanamamıştır.[13] 2000 yılından sonra, özellikle Avrupa’da alınan bazı başarısız sonuçlar, kulübün küresel imajını olumsuz yönde etkileyebilmiştir. Ayrıca, Süper Lig’deki rekabetin artması, sürdürülebilir bir başar elde etmeyi daha zor hale getirmiştir. Bunun yanı sıra, ezeli rakip Fenerbahçe’ye karşı 2002’de alınan 6-0’lık ve 2024 yılında Beşiktaş karşısında yaşanan 5-0’lık mağlubiyetler, bir nebzede olsa kulübün imajını olumsuz yönde etkilemiştir.
2.4.Altyapıdaki Gelişim Eksiklikleri: Genç oyuncu yetiştirme konusunda belirli başarılar elde edilse de, altyapıya yapılan yatırımların daha etkin hale getirilmesi ve daha fazla yetenekli oyuncunun profesyonel kadroya kazandırılması gerekebilir.
3.Fırsatlar (Opportunities)
3.1.Globalleşme ve Uluslararası Sponsorluklar: Galatasaray, Avrupa’daki başarısı sayesinde uluslararası pazarlarda sponsorluk anlaşmaları yapma potansiyeline sahiptir. Kulübün küreselleşme fırsatları, özellikle Avrupa’daki etkisi ve başarılarıyla finansal büyüklüğünü artırma imkânı sunmaktadır.
3.2.Dijitalleşme ve Genç Nesil Taraftar: Dijital medya ve sosyal medya platformların etkisiyle Galatasaray, genç nesil taraftar kitlesine ulaşabilir ve daha geniş bir dijital etkileşim ağı oluşturabilir. Bu, kulübün marka değerini artıran ve gelir elde etmesini sağlayan bir fırsat yaratmaktadır.
3.3.Çok Branşlı Başarılar: Futbol dışındaki spor branşlarında da başarı elde etmek, Galatasaray’ın çok branşlı bir spor kulübü olarak hem ulusal hem de uluslararası arenada büyümesine katkı sağlar. Basketbol, voleybol, yüzme, hentbol gibi branşlardaki başarılar, kulübün gelir kaynaklarını çeşitlendirerek finansal sürdürülebilirliğini artırabilir.
3.4.Yeni Altyapı Yatırımları: Avrupa’daki büyük kulüpler, altyapı yatırımlarına büyük kaynak ayırarak genç yetenekleri geliştirirken, Galatasaray da bu stratejiyi benimseyerek altyapı yatırımlarını artırabilir. Bu, Türk futboluna yeni yetenekler kazandırmanın yanı sıra, genç oyuncuları profesyonel takıma dâhil ederek kulübün gelecekteki başarısını güvence altına alabilir. Altyapıdan yetişen oyuncular için modern tesisler, küçük bir stadyum ve Türkiye’nin farklı bölgelerinden düzenli elemeler yapmak, Galatasaray’ın sürdürülebilir başarısı için önemli bir adım olacaktır.
3.5. Reklam ve Taraftar İlişkileri Stratejileri: Son yıllarda Galatasaray’ın ard arda kazandığı şampiyonluklar, özellikle yeni nesil taraftarların kulübe olan ilgisini artırmıştır. Özellikle son iki şampiyonlukta, dünya yıldızı Mauro Icardi’nin gol attıktan sonra stadyumda çalınan “Aşkın Olayım” şarkısı ve Icardi’nin ikonik gol sevinci olan ellerini kulaklarına götürme hareketi, çocuklar arasında Galatasaray’a olan ilgiyi güçlendirmiştir. Bu tür anlar, kulübün reklam ve marka stratejilerini destekleyerek, genç taraftar kitlesinin oluşmasına katkı sağlamıştır.
4.Tehditler (Threats)
4.1.Artan Rekabet: Süper Lig’deki diğer büyük kulüplerin (Fenerbahçe, Beşiktaş, Trabzonspor) her geçen yıl daha güçlü kadrolar kurması, Galatasaray’ın şampiyonluk ve başarı hedeflerini zorlaştırmaktadır. Ayrıca, Avrupa’daki kulüplerle rekabet de daha fazla kaynak ve yatırım gerektirmektedir.
4.2.Ekonomik Dalgalanma ve Finansal Krizler: Türkiye dönem dönem yaşanan ekonomik istikrarsızlıklar ve küresel finansal krizler, kulübün gelirlerini olumsuz etkileyebilir. Döviz kuru dalgalanmaları ve enflasyon, kulübün finansal yönetimini zorlaştırabilir.
4.5. Teknik Direktör ve Kadro İstikrarsızlığı: Fatih Terim ve son olarak Okan Buruk dışında, 2000 yılından sonra sıkça değişen teknik direktörler ve kadro istikrarsızlığı, Galatasaray’ın performansını ve başarı hedeflerini olumsuz etkileyebilir. Antrenör değişiklikleri, takımın uyumunu bozarak oyun performansını zayıflatabilir. Ayrıca, kadro derinliğinin yetersizliği de takımın genel başarısını olumsuz yönde etkileyebilir.
SONUÇ
Galatasaray Spor Kulübü, geçmişte elde ettiği ulusal ve uluslararası başarılarla Türk futbolunun önemli temsilcilerinden biridir. Ancak, finansal zorluklar, yönetimsel istikrarsızlıklar ve artan rekabet gibi zorluklarla karşı karşıyadır. Kulüp, dijitalleşme, küreselleşme ve altyapı yatırımları gibi fırsatları değerlendirerek, gelecekteki başarısını sürdürebilir. Bu SWOT analizi, Galatasaray’ın güçlü yönlerini pekiştirmesi, zayıf yönlerini iyileştirmesi ve fırsatları en iyi şekilde değerlendirmesi için stratejik bir yol haritası sunmaktadır.
Türkiye, Galatasaray’ı, Fenerbahçe’si, Beşiktaş’ı, Trabzonspor’u ve liglerde mücadele eden tüm takımlarıyla bir bütündür. Her bir takım, kendi renkleri ve taraftarlarıyla bu büyük futbol ailesinin önemli bir parçasıdır. Rekabet, Fair-play ruhu içinde gerçekleştiğinde güzelleşir, çünkü bu, Türk futbolunun daha da güçlenmesine katkı sağlar. Önemli olan, sahada gösterilen mücadele ve bu mücadelenin ülkemizin futbolunu uluslararası arenada daha ileriye taşımasıdır. Sonuçta, hepimiz aynı bayrağın altında, aynı coşku ve sevda ile bir aradayız. Dostluk ve kardeşlik içinde, futbolumuzun geleceğini daha parlak kılmak dileğiyle…
[1] Çoban, B. ve Karakaya, Y. (2010). “Geleceği Planlamada Stratejik Yönetim ve SWOT Analizi: Kavramsal Yaklaşımlar”. Yeni Dünya Bilimleri Akademisi e-Dergisi, 5(4), 342-352, Makale Numarası: 3C0052, Elazığ.
[2] Tepeleni, Y. (2022). “SWOT Analizi Nedir? Nasıl Yapılır? Açıklamalı Örnekleri İle”. WIX Blog. Erişim Adresi: https://tr.wix.com/blog/makale/swot-analizi-nedir (E.T: 11.12.2024).
[3] Galatasaray Üniversitesi. (2013). “Galatasaray Üniversitesi Stratejik Plan (2013-2017)”. Erişim Adresi: http://dosya.gsu.edu.tr/Sayfalar/2019/5/galatasarayuniversitesiiistratejikplani_2013_2017-714.pdf (E.T: 11.12.2024).
[4] Bilgin Hukuk Bürosu. (2019). “Spor Kulüplerinin Hukuki Statüsü ve Yapılanması”. Erişim Adresi: http://fatmatugcebilgin.av.tr/2019/07/31/spor-kuluplerinin-hukuki-statusu-ve-yapilanmasi/ (E.T: 11.12.2024).
[5] Arıpınar, E. (1992). Türk Futbol Tarihi (1904-1911). Türk Futbol Federasyonu Yayınları, ss. 29.
[6] Wikipedia. (2024). “Galatasaray (Futbol Takımı)”. Erişim Adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Galatasaray_(futbol_tak%C4%B1m%C4%B1), (E.T: 12.12.2024).
[7] Türkiye Futbol Federasyonu. (2024). “TFF Tarihçesi/ Ülkemizde Futbolun Doğuşu”, Erişim Adresi: https://www.tff.org/default.aspx?pageID=293 (E.T: 12.12.2024).
[8] Galatasaray.Org. (2024). “2000 UEFA Kupası”, Erişim Adresi: https://www.galatasaray.org/s/2000-uefa-kupasi/143 (E.T: 12.12.2024).
[9] Wikipedia. (2024). “Galatasaray (Futbol Takımı)”. Erişim Adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Galatasaray_(futbol_tak%C4%B1m%C4%B1), (E.T: 12.12.2024).
[10] TR Haber. (2022). “Türkiye’de en çok taraftarı olan futbol kulübü açıklandı! Anket sonuçları şaşırttı!” Erişim Adresi: https://www.trhaber.com/spor/turkiyede-en-cok-taraftari-olan-futbol-kulubu-aciklandi-anket-sonuclari-sasirtti-h251015.html (E.T: 11.12.2024)
[11] Wikipedia. (2024). “Galatasaray Başkanları Listesi.” Erişim Adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Galatasaray_ba%C5%9Fkanlar%C4%B1_listesi (E.T: 12.12.2024).
[12] Sporx. (2022). “Galatasaray İçin Tarihin En Kötü Sezonu”. Erişim Adresi: https://www.sporx.com/galatasaray-icin-tarihin-en-kotu-sezonu-SXHBQ974981SXQ, (E.T: 12.12.2024).
[13] Galatasaray.Org. (2024). “Lig Tarihi”, Erişim Adresi: https://www.galatasaray.org/s/lig-tarihi/141 (E.T: 12.12.2024).