Gebeyim, Oruç Tutabilir Miyim?

Her Ramazan dönemi aynı soru ile karşılaşıyoruz. ‘Gebeyim, oruç tutuyorum, ancak bebek hareketlerini gündüz hiç hissetmiyorum, acaba bebeğime bir şey olur mu?’ veya ‘Gebeyim, oruç tutarken kendimi çok halsiz ve bitkin hissediyorum, tutmasam olur mu doktor hanım?’, ya da ‘Hocam hamileyim, sürekli canım bir şeyler yemek istiyor, oruç tutmayınca da kendimi suçlu hissediyorum, doktorunuz ne derse onu yapın dediler, ne dersiniz hocam?…”

Yıllar önce iki kızı bulunan üçüncü çocuğuna sekiz aylık gebe olan bir hastam oruç tutmak istediğini, önceki gebeliklerinde oruç tuttuğunu, bir sıkıntı yaşamadığını söylemişti. Ancak bu bebek erkek olduğu için eşinin oruç tutmasını istemediğini, bebeğe bir şey olmasından endişe ettiğini ifade etmişti. Ben de eşini muayene odasına alıp, kendisine gebelikte oruç tutmanın bebeğe zarar vermediğini, ancak gebeliğin her döneminde hiçbir sebep olmadan anne karnında bebek ölümleri olabileceğini anlatmıştım. ‘Eğer böyle bir durum gerçekleşirse, bu durumun oruç tutmaya bağlı olduğunu düşünecekseniz, lütfen oruç tutmayınız’, diyerek hastayı ve eşini bilgilendirmiştim. Tabii ki klasik olarak gerek hasta gerekse eşi kadere inandıklarını söyleyerek poliklinikten ayrıldılar. Yaklaşık 15 gün sonra hastamız kontrol amaçlı muayeneye geldiğinde bebeğin kalp atışlarının olmadığını gördüm, üstelik hastanın bir gün önce ilçede çekilmiş olan ve bebek kalp seslerinin gayet iyi olduğunu gösteren NST testi de elindeydi. Hastaya durumu nasıl söyleyeceğimi düşünürken, eşini içeri almaya karar verdim, ikisine durumu izah ettim. Maalesef hastanın eşinin tepkisi dehşet vericiydi. ‘Siz eşime oruç tutması için izin vermeseydiniz bebeğimiz ölmeyecekti, hakkınızda şikâyette bulunacağım!’ diyerek kapıları çarparak çıkmıştı. Kadere sonsuz inancı olduğunu daha önce ifade etmiş olan kişi tamamen değişmiş, yerine saldırgan biri gelmişti. Şikâyetçi oldu, şikâyete cevap yazdım, sonuçta bir şey çıkmadı, ama beynimi meşgul etmiş olması benim için yeterliydi.

Bu filmsel yönden sonra gelelim gebelikte oruç tutmanın bilimsel tarafına. Gebelikte oruç tutmak ile ilgili birçok bilimsel çalışmalar mevcut. Yakın zamanda yapılan bir çalışmada (1) gebeliğin ikinci trimesterinde oruç tutmak ile doğum şekli, düşük doğum ağırlığı, 5. dakika Apgar skoru, yeni doğan doğum ağırlığı, boy ve baş çevresi arasında bir ilişki olmadığı bildirilmiştir. Yirmi iki çalışmanın dahil edildiği bir meta analizde (2) ise oruç tutmanın bebeğin doğum ağırlığını etkilemediği ve erken doğuma sebep olmadığı rapor edilmiştir. Bir başka çalışmada (3) ise gebeliğinin iki ya da üçüncü trimesterinde bulunan, oruç tutan 25 ve oruç tutmayan 27 gebenin Ramazan ayının başlangıcında ve bitişinde bebeklerinin baş çevresi, bacak uzunluğu, karın çevresi, ağırlığı, amniyon sıvısı, annenin ve bebeğin kan akım parametreleri Ultrason ile ölçülmüş. Sonuçlar gruplar arasında karşılaştırılmış, oruç tutan ve tutmayan gebeler arasında bir fark olmadığı gözlemlenmiştir. Ülkemizde yapılmış olan bir çalışmada (4) ise yaz mevsiminde oruç tutmanın amniyotik sıvı miktarını etkilemediği rapor edilmiştir.

Diğer taraftan İslâm dini kolaylıklar dinidir. İslâm dini insanların güçlerini aşan veya sıkıntıya yol açan durumlarda kolaylaştırıcı hükümler getirmiştir. Dinimize göre, oruç tutmaları kendilerine veya çocuklarına zarar vermesi halinde, hamile kadınlar oruçlarını tutmayabilirler. Emziren anneler ise sütlerinin kesilmesi ve çocuklarının zarar görebileceği durumlarda oruç tutmayabilirler (5).

Sonuç olarak; kıymetli gebelerimiz siz veya eşiniz oruç tutmanın bebeğinize veya kendi sağlığınıza zarar verebileceği endişesi içindeyse oruç tutmasanız iyi olur. Veya hamilelikte beklenmeyen olumsuz bir durumla karşılaştığınızda, bu durumu tutmuş olduğunuz oruca bağlayacaksanız oruç tutmamanız daha hayırlı olur. Hiçbir hekim oruç tutmanın bebeğinize veya size bir zararı olmayacağı garantisini veremez.

En kısa zamanda pandeminin bitmesi ve güzel günlerin geri gelmesi dileklerimle…

KAYNAKLAR

1. Safari K, Piro TJ, Ahmad HM. Perspectives and pregnancy outcomes of maternal Ramadan fasting in the second trimester of pregnancy. BMC Pregnancy Childbirth. 2019; 19: 128. 
2. Glazier JD, Hayes DJL, Hussain S, D’Souza SW, Whitcombe J, Heazell AEP, Ashton N. The effect of Ramadan fasting during pregnancy on perinatal outcomes: a systematic review and meta-analysis. BMC Pregnancy Childbirth. 2018; 18: 421.
3. Moradi M. The effect of Ramadan fasting on fetal growth and Doppler indices of pregnancy. J Res Med Sci. 2011; 16: 165–169.
4. Altunkeser A, Körez MK. The Influence of Fasting in Summer on Amniotic Fluid During Pregnancy. J Clin Imaging Sci. 2016; 6: 21.
5. Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı. https://www.ditib.de/media/File/oruc.pdf