Gelecekte hangi meslekler popülerlik kazanırken, hangi meslekler popülerliğini yitirecek? Gelecekte meslekler nasıl değişecek? Gelecekte aranan beceriler neler olacak? İş dünyası değişen teknoloji trendleriyle birlikte nasıl şekillenecek? gibi önemli sorulara cevap bulabilmek için Dünya Ekonomik Forumu 2025 yılında “Geleceğin Meslekleri” raporunu yayınladı. İlgili raporda, iş dünyasında yaşanacak köklü dönüşümler çarpıcı verilerle ortaya konuldu. Teknolojik gelişmeler, yeşil dönüşüm, ekonomik belirsizlikler, demografik değişimler ve jeopolitik gelişmeler önümüzdeki beş yılda iş gücü piyasasının önemli bir yeniden yapılandırma sürecine gireceğini gösteriyor. Yayınlanan bu kapsamlı rapora göre, mesleklerin geleceğini gelin hep birlikte inceleyelim.
İş dönüşümünü en çok etkilemesi beklenen teknoloji trendleri
Raporda, işverenlerin hangi teknolojik gelişmelerin iş süreçlerini, istihdamı ve beceri gereksinimlerini nasıl etkileyeceğine dair beklentileri ele alınmaktadır. İşverenlerin iş dönüşümünü en çok etkileyen teknoloji trendleri ve bunlara dair beklentilerine göre, 2025-2030 yılları arasında iş dünyasını en çok dönüştürmesi beklenen 3 teknoloji trendi şu şekildedir:
1. Yapay zekâ (AI) ve bilgi işleme teknolojileri (%86)
Ankete katılan işverenlerin %86’sı, yapay zekâ ve bilgi işleme teknolojilerinin 2030 yılına kadar iş modellerini önemli ölçüde dönüştüreceğini öngörmektedir. Bu teknoloji özellikle otomasyon, veri analitiği ve karar destek sistemlerinde büyük bir rol oynayacak.
2. Robotlar ve otonom sistemler (%58)
İşverenlerin %58’i robotların ve otonom sistemlerin operasyonlarını dönüştüreceğini belirtmektedir. Özellikle üretim, lojistik ve sağlık sektörlerinde bu teknolojilerin benimsenmesi artacaktır.
3. Enerji üretimi, depolama ve dağıtımı (%41)
Yeşil enerji dönüşümü kapsamında enerji teknolojilerinin iş süreçlerini dönüştürmesi beklenmektedir. İşverenlerin %41’i bu teknolojilerin iş operasyonlarına büyük etkisi olacağını düşünmektedir.
Yapay zekâ, otomasyon ve enerji teknolojilerinin iş dünyasında en büyük dönüşüm sağlayacak faktörler olduğu görülmektedir. Rapordaki veriler, işverenlerin dijitalleşme ve otomasyon alanlarına yatırımlarını artırmayı planladığını ve bu teknolojilere uyum sağlamak için çalışanların teknolojik okuryazarlık, büyük veri analitiği ve siber güvenlik gibi alanlarda beceri geliştirmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
Üretken yapay zekâ (Generative AI) becerilerine olan talep artışı
Raporda Üretken yapay zekâ becerilerine olan talebin küresel ölçekte nasıl arttığı ve bu becerilerin bireysel kullanıcılar ile kurumsal organizasyonlar tarafından nasıl benimsendiği detaylı biçimde incelemektedir. Gözlemlenen dikkat çekici bulgular aşağıda özetlenmiştir.
Üretken Yapay Zekâ Eğitimine Olan Küresel Talep Artışı
Elde edilen verilerine göre, hem bireysel kullanıcılar hem de kurumsal işletmeler üretken yapay zekâ eğitimlerine hızla yönelmektedir. Bireysel olarak kendini geliştirmeye çalışanlar, temel üretken yapay zekâ becerilerini edinmeye odaklanırken, kurumsal kullanıcılar daha çok iş yerinde verimliliği artırmaya yönelik pratik uygulamalara odaklanmaktadır. 2022-2024 yılları arasında, üretken yapay zekâ eğitimlerine kayıtlarda önemli bir artış yaşanmıştır.
Ülkelere Göre Talep Dinamikleri
ABD ve Hindistan, üretken yapay zekâ eğitimlerine en fazla talep gösteren ülkeler olarak öne çıkmaktadır. ABD’de talep ağırlıklı olarak bireysel kullanıcılar tarafından yönlendirilirken, Hindistan’da kurumsal sponsorlukların bu eğitime olan ilgiyi artırdığı belirtilmektedir.
Bireysel ve Kurumsal Öğrenme Eğilimleri
Bireysel kullanıcılar, aşağıdaki konulara daha fazla ilgi göstermektedir:
Prompt mühendisliği (kullanıcı girdilerinin optimize edilmesi),
Güvenilir yapay zekâ uygulamaları,
Yapay zekâ stratejik karar alma süreçleri.
Kurumsal kullanıcılar, iş süreçlerine yönelik beceriler üzerine yoğunlaşmaktadır:
Excel gibi ofis uygulamalarında üretken yapay zekânın nasıl bütünleşmiş edileceği,
Yapay zekâ tabanlı iş akışları oluşturma,
Veri analitiği ve iş zekâsı araçlarıyla yapay zekâ kullanımı.
Üretken Yapay Zekâ Becerilerine Olan Süregelen Talep
İş dünyasında artan üretken yapay zekâ kullanımı, yeni kariyer fırsatları yaratırken, mevcut iş gücünün yeniden beceri kazanımı (reskilling) ihtiyacını da ortaya çıkarmaktadır. Özellikle yapay zekâ ve büyük veri analitiği, siber güvenlik ve teknoloji okuryazarlığı, gelecekte en çok talep görecek beceriler arasında yer almaktadır.
Genel olarak özetlemek gerekirse, üretken yapay zekânın iş dünyasında ve bireysel eğitim alanında nasıl kritik bir dönüşüm aracı haline geldiğini vurgulanmaktadır. Şirketlerin bu teknolojiyi benimseyerek operasyonel verimlilik sağlama ve çalışanlarını bu yeni becerilerle donatma çabaları hız kazanmaktadır. Bireyler açısından ise üretken yapay zekâ, kariyer gelişimi için önemli bir fırsat sunmaktadır.
Yeşil dönüşümün iş dünyası üzerindeki beklenen etkileri
Raporda, yeşil dönüşümün iş dünyası üzerindeki etkileri ve iş gücü piyasasında yaratacağı fırsatlar ve zorluklar da ele alınmaktadır. Sürdürülebilirlik odaklı dönüşümün, şirketlerin operasyonlarını nasıl şekillendireceği ve iş gücünün bu değişime nasıl adapte olması gerektiği aşağıdaki gibi özetlenebilir.
Yeşil Dönüşümün İş Piyasasına Etkisi
- İşverenlerin %47’si, karbon emisyonlarını azaltma çabalarının şirketleri üzerinde büyük bir etki yaratacağını öngörmektedir.
- %41’i ise iklim değişikliğine adaptasyon gerekliliklerinin iş süreçlerini dönüştüreceğini belirtmektedir.
- Yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan yatırımların artması, enerji verimliliği ve çevresel sürdürülebilirlik alanlarında yeni iş fırsatları yaratacaktır.
2. Popülaritesinin Artması Beklenen Meslekler
Yeşil dönüşüm sürecinde aşağıdaki mesleklerde büyüme beklenmektedir:
- Yenilenebilir Enerji Mühendisleri – Güneş, rüzgar ve hidroelektrik enerji projelerinin artması nedeniyle büyük bir talep artışı öngörülmektedir.
- Çevre Mühendisleri – Sürdürülebilirlik standartlarına uyum sağlamak ve çevresel etkileri minimize etmek için bu alandaki profesyonellere ihtiyaç artmaktadır.
- Elektrikli ve Otonom Araç Uzmanları – Taşımacılık sektöründe elektrikli araçlara olan yönelimle birlikte bu mesleklerde büyüme beklenmektedir.
- Atık Yönetimi ve Geri Dönüşüm Uzmanları – Atık azaltma ve döngüsel ekonomi girişimlerinin artmasıyla bu alanda yeni istihdam alanları doğmaktadır.
- Sürdürülebilirlik Uzmanları – Şirketlerin çevresel sürdürülebilirlik politikalarını uygulamalarına yardımcı olan roller önem kazanmaktadır.
3. Popülaritesinin Azalması Beklenen Meslekler
Yeşil dönüşümün etkisiyle bazı geleneksel sektörlerde iş kayıpları yaşanması beklenmektedir:
- Fosil Yakıt Endüstrisindeki İşler – Kömür ve petrol bazlı enerji üretimiyle ilgili mesleklerde azalma öngörülmektedir.
- Ağır Sanayi ve Emisyon Yoğun Üretim İşleri – Çelik, çimento gibi yüksek karbon salımı yapan sektörlerde iş kayıpları beklenmektedir.
- Geleneksel Otomotiv Üretim İşleri – İçten yanmalı motor üretimine olan talep azaldıkça, bu sektörde çalışan iş gücü azalma gösterebilir.
4. Şirketlerin Yeşil Dönüşüm Stratejileri
- Şirketler, sürdürülebilirlik odaklı yatırımlarla operasyonlarını daha çevreci hale getirmeyi planlamaktadır.
- Yeşil teknolojiye yatırım, karbon salınımını azaltma politikaları ve çevre dostu tedarik zinciri uygulamalarına geçiş hız kazanmıştır.
- İşverenlerin büyük çoğunluğu, çalışanlarının yeşil becerilerle donatılması gerektiğini vurgulamaktadır.
5. Beceri Dönüşümü ve Eğitim İhtiyacı
Yeşil dönüşüm sürecinde iş gücünün aşağıdaki becerilere sahip olması beklenmektedir:
- Yeşil Teknoloji Yetkinlikleri: Yenilenebilir enerji ve sürdürülebilir üretim süreçlerine aşinalık.
- Karbon Ayak İzi Yönetimi: Şirketlerin çevresel etkilerini azaltma konusunda bilinçli yaklaşımlar geliştirme.
- Döngüsel Ekonomi Becerileri: Kaynakların verimli kullanımı ve atıkların azaltılması konularında uzmanlık.
- Mevzuata Uyum Yetkinlikleri: Sürdürülebilirlik standartlarına uyum sağlamak için çevresel düzenlemeler hakkında bilgi sahibi olma.
6. Bölgesel Farklılıklar
- Gelişmiş ekonomilerde, yeşil dönüşüm daha hızlı ilerlerken, enerji geçişi ile ilgili teşvikler sayesinde yeni iş fırsatları doğmaktadır.
- Gelişmekte olan ekonomilerde, sürdürülebilirlik yatırımları daha sınırlı olup, iş gücü piyasasında farklı geçiş stratejileri uygulanmaktadır.
Özetlemek gerekirse,
İş fırsatları genişleyecek, ancak geleneksel sektörlerde iş kayıpları yaşanacaktır.
Yeniden beceri kazanma (Reskilling) süreçleri kritik önem taşıyacaktır; iş gücünün yeşil becerilere uyum sağlaması gerekecektir.
Şirketler için sürdürülebilirlik politikalarına uyum sağlama zorunluluğu hem fırsatlar hem de zorluklar doğuracaktır.
Devlet politikalarının ve teşviklerin yeşil dönüşümde önemli bir rol oynayacağı vurgulanmaktadır.
2025-2030 yılları arasında hangi iş rolleri büyüyecek ve hangileri azalacak?
Raporda 2025-2030 yılları arasında hangi iş rollerinin büyüyeceğini ve hangilerinin azalacağını kapsamlı bir şekilde ele alınmaktadır.
A) Büyümesi Beklenen İş Rollerinin Analizi:
Rapora göre, aşağıdaki iş rollerinin önümüzdeki beş yıl içinde en hızlı büyümesi beklenmektedir:
- Dijital ve Teknoloji Odaklı İşler:
- Yapay Zekâ ve Makine Öğrenimi Uzmanları – Yapay zekâ teknolojilerinin hızla benimsenmesiyle bu alandaki istihdamın önemli ölçüde artması bekleniyor.
- Büyük Veri Uzmanları – Veri analitiği ve tahminleme süreçlerinin önem kazanması nedeniyle bu alandaki profesyonellere olan talep artacak.
- Siber Güvenlik Uzmanları – Artan siber tehditlere karşı önlem alma ihtiyacı nedeniyle bu pozisyonlar hızla büyüyecek.
- Otonom ve Elektrikli Araç Uzmanları – Yeşil dönüşüm ve otomotiv sektöründeki değişimler bu meslek grubunu öne çıkarıyor.
- UI/UX Tasarımcıları – Dijital ürün ve hizmetlerin artışıyla kullanıcı deneyimi tasarımcılarına olan talep artıyor.
- Yeşil Enerji ve Sürdürülebilirlik İşleri:
- Yenilenebilir Enerji Mühendisleri – Güneş ve rüzgar enerjisi gibi sürdürülebilir enerji projelerine yönelik istihdam artacak.
- Çevre Mühendisleri – İklim değişikliği ile mücadele kapsamında sürdürülebilir çözümler geliştirme ihtiyacı artıyor.
- Karbon Emisyonları Uzmanları – Şirketlerin çevresel düzenlemelere uyum sağlama çabaları nedeniyle bu roller büyüme gösterecek.
- Sağlık ve Bakım Sektörü İşleri:
- Hemşireler ve Sağlık Personeli – Yaşlanan nüfus ve sağlık hizmetlerine artan talep nedeniyle bu roller genişleyecek.
- Kişisel Bakım Hizmetleri – Özellikle gelişmiş ekonomilerde yaşlı bakım hizmetlerine olan talep hızla artıyor.
- Eğitim ve Öğretim İşleri:
- Yükseköğretim Öğretim Görevlileri – Dijitalleşmenin etkisiyle yeni yetkinliklere yönelik eğitim veren kurumların büyümesi bekleniyor.
- Çevrim İçi Eğitim Uzmanları – Uzaktan eğitim çözümlerinin artan popülaritesi bu alanda yeni fırsatlar yaratacak.
B) Azalması Beklenen İş Rollerinin Analizi:
Rapora göre, aşağıdaki iş rollerinin otomasyon ve dijital dönüşüm nedeniyle önemli ölçüde azalması beklenmektedir.
· Ofis ve Sekreterlik İşleri:
- Veri Girişi ve Muhasebe Memurları – Rutin işlerin yazılımlar ve otomasyon sistemleri ile yapılması, bu pozisyonların azalmasına neden olacak.
- Sekreter ve Yönetici Asistanları – Yapay zekâ destekli planlama ve belge yönetim sistemleri bu rollerin yerini alıyor.
- Telefon ve Müşteri Temsilcileri – Chatbot ve otomatik müşteri hizmetleri sistemleri bu alanlarda istihdamı azaltacak.
· Perakende ve Kasiyerlik İşleri:
- Kasiyerler ve Bilet Görevlileri – Özellikle self-servis ödeme sistemleri ve dijital biletleme uygulamalarının yaygınlaşmasıyla bu meslekler hızla kayboluyor.
- Depo ve Stok Kontrol Görevlileri – Otomatik envanter yönetimi ve robotik lojistik sistemlerinin kullanımı artıyor.
· Üretim ve Fabrika İşleri:
- Montaj ve Üretim Hatları Çalışanları – Artan robot kullanımı ve otomasyon, insan gücüne olan ihtiyacı azaltıyor.
- Baskı ve Yayım İşçileri – Dijital yayıncılığın artması, geleneksel matbaa işlerinin düşüşüne neden oluyor.
· Banka ve Finans İşleri:
- Banka Gişe Memurları ve Kredi Yetkilileri – Mobil bankacılık ve dijital finans çözümlerinin yaygınlaşması bu pozisyonların azalmasına yol açıyor.
- Sigorta ve Hasar Yetkilileri – AI destekli sigorta çözümleri bu rollerin azalmasına neden oluyor.
2025-2030 yılları arasında beklenen istihdam artışı ve azalışı şu şekildedir:
170 milyon yeni iş yaratılması öngörülmektedir. Bu, mevcut küresel istihdamın %14’üne denk gelmektedir.
92 milyon işin kaybolması beklenmektedir, bu da toplam istihdamın %8’ine karşılık gelmektedir.
Sonuç olarak, 78 milyon net iş artışı öngörülmektedir, bu da toplam istihdamın yaklaşık %7’sine karşılık gelmektedir.
2025-2030 yılları arasında istihdamı en fazla artması ve azalması beklenen meslekler
Raporda işverenlerin görüşlerine dayanarak, hangi mesleklerin en fazla talep göreceği ve hangilerinin otomasyon, dijitalleşme ve diğer makroekonomik trendler nedeniyle azalacağı detaylandırılmıştır. Buna göre istihdamı en fazla artması ve azalması beklenen meslekler yaklaşık artış ya da azalış yüzdeleriyle aşağıda sıralanmıştır.
En fazla istihdam artışı beklenen meslekler (% büyüme oranı ile)
- Büyük Veri Uzmanları (Big Data Specialists) – %120
- FinTech Mühendisleri (FinTech Engineers) – %100
- Yapay Zekâ ve Makine Öğrenimi Uzmanları (AI and Machine Learning Specialists) – %90
- Yazılım ve Uygulama Geliştiricileri (Software and Applications Developers) – %80
- Güvenlik Yönetimi Uzmanları (Security Management Specialists) – %70
- Veri Depolama Uzmanları (Data Warehousing Specialists) – %65
- Otonom ve Elektrikli Araç Uzmanları (Autonomous and Electric Vehicle Specialists) – %60
- UI/UX Tasarımcıları (UI and UX Designers) – %55
- Hafif Kamyon ve Teslimat Sürücüleri (Light Truck or Delivery Services Drivers) – %50
- Nesnelerin İnterneti Uzmanları (Internet of Things Specialists) – %45
- Veri Analistleri ve Bilim İnsanları (Data Analysts and Scientists) – %40
- Çevre Mühendisleri (Environmental Engineers) – %35
- Bilgi Güvenliği Analistleri (Information Security Analysts) – %30
- DevOps Mühendisleri (DevOps Engineers) – %25
- Yenilenebilir Enerji Mühendisleri (Renewable Energy Engineers) – %20
En fazla istihdam azalışı beklenen meslekler (% azalış oranı ile)
- Veri Girişi Görevlileri (Data Entry Clerks) – %-40
- Banka Gişe Memurları ve İlgili Görevliler (Bank Tellers and Related Clerks) – %-35
- Materyal ve Stok Kayıt Görevlileri (Material-Recording and Stock-Keeping Clerks) – %-30
- Kapıdan Kapıya Satış ve Sokak Satıcıları (Door-to-Door Sales Workers, News Vendors) – %-28
- Yönetici Asistanları ve Sekreterler (Administrative Assistants and Executive Secretaries) – %-27
- Hukuk Sekreterleri (Legal Secretaries) – %-25
- Matbaa ve İlgili Meslekler (Printing and Related Trades Workers) – %-22
- Posta Hizmetleri Memurları (Postal Service Clerks) – %-20
- Tele-Satış Temsilcileri (Telemarketers) – %-18
- Muhasebe ve Bordro Uzmanları (Accounting, Bookkeeping, and Payroll Clerks) – %-17
- Ulaşım Görevlileri ve Kondüktörler (Transportation Attendants and Conductors) – %-15
- Kasiyerler ve Bilet Görevlileri (Cashiers and Ticket Clerks) – %-13
- Grafik Tasarımcılar (Graphic Designers) – %-12
- Hasar Tespit Görevlileri (Claims Adjusters, Examiners, and Investigators) – %-10
2025-2030 yılları arasında iş gücü piyasasında yaşanacak değişimlere uyum sağlamak için çalışanların ihtiyaç duyacağı yeni beceriler
Raporda, 2025-2030 yılları arasında iş gücü piyasasında yaşanacak değişimlere uyum sağlamak için çalışanların ihtiyaç duyacağı yeni becerileri ve bu becerilerin nasıl kazanılacağını ele alınmaktadır. Bu bölümde, işverenlerin eğitim stratejileri, en çok talep görecek beceriler ve eğitim finansman yöntemleri hakkında önemli bulgulara yer verilmektedir.
1. En Çok Talep Görecek Beceriler
Raporda gelecekte en çok talep görecek beceriler şu şekilde sıralanmaktadır:
Analitik Düşünme – Problem çözme ve veri odaklı karar alma süreçlerinde önemli rol oynayacaktır.
Dirençlilik, Esneklik ve Çeviklik – Hızla değişen iş koşullarına uyum sağlamak kritik önem taşıyacaktır.
Teknolojik Okuryazarlık – AI, büyük veri ve dijital araçların kullanımına yönelik beceriler ön planda olacaktır.
Yaratıcı Düşünme – Yenilikçi çözümler geliştirme becerileri artan şekilde değerlendirilecektir.
Liderlik ve Sosyal Etki – Çalışanların ekip yönetimi ve etkili iletişim yeteneklerine sahip olmaları beklenmektedir.
Siber Güvenlik Yetkinlikleri – Artan dijital tehditlere karşı korunma becerileri kritik hale gelecektir.
İhtiyacı Azalan Beceriler:
Manuel Beceriler ve Dayanıklılık: Rutin fiziksel görevler otomasyon nedeniyle azalmaktadır.
Muhasebe ve Sekreterlik Becerileri: Dijitalleşmenin bu alanları değiştirmesi beklenmektedir.
2. İş Gücü Eğitimine Duyulan İhtiyaç
Rapora göre, 2030 yılına kadar iş gücünün önemli bir kısmının yeniden eğitim (reskilling) ve beceri geliştirme (upskilling) süreçlerinden geçmesi gerekecektir:
İşverenlerin tahminlerine göre çalışanların
%41’i herhangi bir önemli eğitime ihtiyaç duymayacaktır.
%29’u mevcut rollerinde becerilerini geliştirmeye ihtiyaç duyacaktır.
%19’u yeniden beceri kazanarak yeni iş rollerine geçiş yapacaktır.
%11’inin ise gerekli eğitimlere erişimi olmayacaktır.
3. Sektörlere Göre Eğitim İhtiyacı
Rapora göre farklı sektörlerde eğitim ihtiyaçları şu şekilde değişiklik göstermektedir:
– Telekomünikasyon ve BT Hizmetleri: Çalışanların %63’ünün ileri düzey eğitim alması beklenmektedir.
– Kamu ve Sağlık Hizmetleri: Eğitim ihtiyacının daha düşük ancak kritik olduğu belirtilmektedir.
– Tarım ve Gayrimenkul: Eğitim ihtiyacında azalma gözlemlenmiştir.
4. Eğitim Finansman Yöntemleri
Rapora göre, beceri dönüşümü için finansman kaynakları şu şekilde sıralanmaktadır:
%86 – Şirketlerin kendi iç fonları ile eğitim programlarını finanse etmesi.
%27 – Ücretsiz eğitim programlarından yararlanma.
%20 – Hükümet destekli eğitim fonları.
%18 – Kamu-özel sektör iş birlikleri ile finansman.
%16 – Endüstri çapında ortak fonlar oluşturulması.
Öne Çıkan Bulgular:
– Şirketler, eğitim yatırımlarından en çok verimliliğin artması (%77) ve rekabet gücünün yükselmesi (%70) gibi sonuçlar beklemektedir.
– Özellikle otomotiv, elektronik ve tüketici ürünleri sektörlerinde eğitim yatırımları, yetenek tutma ve iş gücü mobilitesi açısından önemli görülmektedir.
5. Eğitim Programlarının Sonuçları
Şirketlerin eğitim yatırımları ile ulaşmayı hedeflediği sonuçlar şunlardır:
Verimliliği Artırma (%77) – Daha donanımlı çalışanların iş süreçlerine katkı sağlaması.
Rekabet Gücünü Artırma (%70) – Yeni teknolojilere uyum sağlama kapasitesinin artması.
Yetenek Yönetimini Geliştirme (%65) – Çalışanların şirket içinde farklı rollere geçiş yapabilmesi.
Çeşitli Yeteneklerin Cezbedilmesi (%46) – Yeni yetenekleri kuruluşa çekme ve mevcut çalışanları elde tutma.
Tüm bunlar ışığında aşağıdaki önemli sonuçlar ortaya çıkmaktadır.
– Çalışanların sürekli gelişimi şarttır. İş dünyasındaki hızlı değişim göz önüne alındığında, çalışanların sürekli eğitim programlarına katılması kritik öneme sahiptir.
– Özel ve kamu destekli eğitim programları artmalıdır. Hükümet ve özel sektör iş birliği ile eğitim fonları artırılmalı, eğitim herkes için erişilebilir hale getirilmelidir.
– Şirketler stratejik eğitim planlaması yapmalıdır. Şirketler, çalışanların becerilerini yeni iş gereksinimlerine uygun hale getirmek için eğitim stratejilerine yatırım yapmalıdır.
– Gelecekte iş gücünün daha esnek ve uyarlanabilir olması gerektiği ve beceri dönüşümünün iş dünyasında başarı için kritik bir faktör olacağı açıkça görülmektedir.