Genellikle çoğunluğumuz ister helalinden kazanç. Bu helalinden ifadesi aslında çok geniş bir spektrumu içerir bence. Kimine göre etik, kimine göre insani kimine göre yasal kimine göre de ahlaki. Hangisi olursa olsun kabulümüzdür insan olarak. Daha doğrusu insan olmaya çalışan olarak.
Kazanç sadece maddi bir kavram mıdır? Bence değil. Maddi olabileceği yanında manevi kazançlar da vardır. O zaman haksız kazanç kategorisinde hem maddi hem de manevi haksız kazançtan söz edebiliriz.
Diğer bir konuda kime göre ve neye göre?
Menfaat elde eden kişi hiçbir zaman durumun haksızlığını kabul etmez. Herkesin vardır bir cevabı. Zaten cevabı olmasa yapamaz sanırım. Bir şekilde vicdanının sesini susturması gerekiyor ki devam edebilsin. Hırsıza bile sorsan vardır bir cevabı…
Bu konuyu düşündüğümde dikkatime takılan konulardan biri de bu kazanç meselelerinde çok fazla değişken varlığı. O yüzden değişkenler üzerinden üzerinden düşündüğünde haklı kazanç iken değişkenleri görmeden değerlendirildiğinde haksız olabiliyor. Bu durum iş hayatında elde edilen kendimiz yada çevremizdeki kişilerin maddi kazançlarının analizlerinde bir çoğumuzun kafa yorduğu bir konudur sanırım.
Haksız elde edilen manevi kazançlarla ilgili ki bunlar daha ziyade birilerini sömürmek ve hakkını gasp ederek kazanç elde edilmiş örnekler şeklindedir ve toplumda örnekleri de çokça vardır. Bazen insan hayret ediyor ve nasıl yani diyorsunuz.
İnsanoğlu alt bilinç (id), benlik (ego), üst benlik (süperego) üzerine kurgulanmış. Yine de süperego çalıştığı sürece haklı ve haksız kazanç ayırımı yapılabilir belki.
Bir yazarımızın bir konuşması vardı bu konu ile ilgili; ” Her yasal hak helal değildir ve olamaz,” başlıklı çok güzel bir konuşmaydı.
Yine Nobel ödüllü Türk bilim adamının dediği gibi;
“Hiç çalmadım. Günah olduğu için değil, karaktersizlik olduğu için. Muhtaçlara yardım ettim, sevap olduğu için değil, insan olduğum için. Hiç rüşvet almadım. Haram olduğu için değil, etik olmadığı için.”
Yani, “insan olmak” için, önce vicdanımız olmalı.”
Haksız kazançtan kaçınmayı önemseyenlere, herhalde helal-haram, etik-insan hakları, vicdani ya da ahlaki, yasal hangi değerleri önemsiyorsa o değer üzerine davranış bu konuda kılavuzları olabilir.
Sağlıcakla…