Değerli meslektaşlarım, bir kurumda ikinci adam, birinci adamın hemen arkasındakidir. Meclis başkan yardımcılığından başlayarak, başbakan yardımcılığı, müsteşarlık, genel müdür yardımcılığı, müdür yardımcılığı, amir yardımcılığı, vali, dekan, başhekim, şef, fabrika, banka müdür yardımcılığı, spor kulüplerinde başkan yardımcılığı, derneklerde ya da vakıflarda başkan yardımcılığıdır ikinci adam olmak. Bazı kurumlarda adına as başkanlık deseler de hepsi aynı kapıya çıkar.
Yetki ve sorumluluklar genellikle birinci adamda toplanmıştır. İsterse yardımcılarıyla paylaşır, isterse paylaşmaz. Bizde, genellikle yetkilerin paylaşımı pek olmaz. Yardımcılara genellikle işlerin teknik yanları verilir. Onlar geceli gündüzlü çalışırlar. Açıklamaları birinci adamlar yapar. Yani işlerin olumlu meyvelerini ve parsalarını toplayan çoğunlukla birinci adamdır. Bazen olumsuzluklarını da birinci adam göğüsle de bunlar daha çok azınlıktadır.
Bir ilde valiyi herkes tanırda, vali yardımcılarını kimseler bilmez. Amerika başkan yardımcısını kaçımız biliyor? İkinci adam bulunduğu mevkiye dayanarak bir süre sonra birinciliğe oynamaya başlar. Böyle bir aktivasyonu olsun ya da olmasın, birinci adam ikincileri her zaman kendisine rakip olarak görür. Bu nedenle de onların, hiç bir zaman ön plana çıkmalarını istemez. Önemli konularda danışmaz, hatta ikinci adamların bazı önemli işlerden haberleri bile olmaz. Baştakiler çoğu zaman işleri daha aşağıdakilerle, özel kalem müdürleri ya da sekreterlerle götürmeye çalışırlar.
Partilerimize bir bakalım. Kural: Yardımcılar sık sık değişse de lider asla değişmez.’ Ükincilerin palazlanmaması için sık sık değiştirilmeleri işlerin raconudur. Bir zamanlar bir Iraklı’ya sizde Saddam’dan sonra gelen ikinci adam kimdir?’ diye sormuşlar. Iraklı bizde asla ikinci adam olamaz, olmamıştır, olsa bile onu yaşatmazlar, bizde olsa olsa yirminci adam olunur’ diye yanıtlamıştır.
Birinci adamı yemek isteyenler, genellikle bu amaçlarına ulaşamadıklarında, her zaman ikinci adamları yemeye çalışırlar. Zira onları yemek, ve yedirmek daha kolaydır. Çoğu zaman da bunda başarılı olurlar. Baştaki yerini sağlamlamak için, rakip olarak gördüğü ikinci adamları değiştirmekte bir sakınca görmez. Özellikle de etrafında oluşturulan goygoycu ve dalkavuk halkasının dışına çıkamayan, dar görüşlü yönetici ve idareciler, çoğunlukla dost sandığı kişilerin etkisinde kalarak yanlış işler yapmaya başlarlar. Otobüs yanlış yola bir kere girdimi, öyle gitmeye devam eder.
Önceden ikinci adam olduklarında, kendilerine haksızlık yapıldığından özellikle yakınanlar yetki ve sorumluluk aldıklarında, kendi haksızlıklarından, yardımcılarını mağdur etmelerinden hiç de rahatsızlık duymazlar.
Bu nedenle büyük yerde ikinci adam olacağına küçük yerde birinci olmak daha iyidir. Ankara’da vali yardımcısı olup, sittin sene yardımcı olarak kalacağına, Alanya’da kaymakamlık yapmak hem daha iyidir, hem de yükselmek için daha uygundur.
Değerli meslektaşlarım, bulunduğunuz kurumda yetki ve sorumluluklar paylaşılmıyorsa, siz olacaksanız baş olun. Yok olamıyorsunuz, bırakın yardımcılıklar heveslilerine kalsın. Kendinizi boşu boşuna yorup yıpratmayın.
Saygılarımla.