İster devlet idaresinde isterse herhangi bir kuruluşun idare ve işlevlerinin organizasyonunda, her türlü yetkinin, en ufak bir girişimin yerine getirilmesine yönelik tüm yetkilerin tek elde toplanması 21’inci asrın gelişmelerine ve değişim hızına oldukça ters düşmeye başlamıştır. Bu nedenle de devlet idaresinin merkeziyetçilikten kendini kurtarıp, ancak her ülkenin kendi konum ve şartlarına, iç ve dış dinamiklerine göre yeni yapılanmalara girmesi nasıl şartsa, kurum ve kuruluşların da benzer iş bölümlü ve yetki dağıtımına girmesi de artık kaçınılmaz bir durumdur.
Meclis gündeminde bulunan "Kamu Hastane Birlikleri Kanun Tasarısı", başlangıç amaç ve düşüncesi gayet yerinde bir girişim olmakla birlikte, maddelerle oluşturulmaya çalışılan iş bölümleri ve yetkilendirmeler bakımından çelişkiler ve karmaşıklığa yol açabilecek açık yönler içermektedir.
Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkındaki Yönerge’ye göre (Madde 6 – İl düzeyinde sağlık hizmetlerinden birinci derecede sorumlu yöneticiler, vali ve sağlık müdürüdür. Sağlık müdürü ilin en üst sağlık yöneticisi olup, görevinde valiye karşı sorumludur.) Aynı Yönerge’de sağlık müdürünün görevlerine baktığımızda (Madde 7 – Sağlık Müdürünün görevleri şunlardır: a) İldeki sağlık hizmetlerini planlamak, Bakanlıkça gönderilen planları ve programları uygulamak, sağlık hizmetlerinin mevzuata uygun olarak ve en yüksek nitelikte yapılabilmesi için gerekli işleri yürütmek, b) Sağlık hizmetlerini nicelik ve nitelik yönünden sürekli olarak değerlendirmek; ildeki sağlık kuruluşları ile ilgili görüşlerini ve hizmetlerin geliştirilmesi için gerekli gördükleri işleri yıllık olarak Bakanlığa bir rapor olarak önermek, f) Sağlık kuruluşları arasında eşgüdüm sağlayarak birlikte ve ekip halinde çalışmaları yürütmek, g) Sağlık kuruluşlarının hizmetlerini ve buralarda çalışan personelin çalışmalarını denetleyip hizmetin aksayan yönlerini saptamak, bu aksaklıkların nedenlerini belirlemek ve sorunların çözümlenmesi için gereken önlemleri almak; bu amaçla personeli destekleme, güdüleme, eğitme, ödüllendirme ya da cezalandırma işlemlerini yürütmek, h) Mevzuata uygun olarak ildeki personelin sicillerinin verilmesini ve özlük haklarının yerine getirilmesini sağlamak, ı) Denetimleri mevzuatla Sağlık Bakanlığı’na verilmiş olan sağlık kuruluşlarını denetlemek ve/veya denetlenmesini sağlamak, Sağlık hizmetlerinde sektörler arası işbirliğini sağlamak amacıyla, kamu ve özel sektördeki kuruluşlarla sağlık kuruluşlarının eşgüdümünü sağlamak.). Bu madde hükümlerine göre bir ildeki en üst sağlık yetkilisi konumunda ve Vali ile Sağlık Bakanlığına karşı sorumlu olmakta, denetlemeleri yapmakta, ilin Bakanlığa bağlı tüm sağlık personelinin sicil amiri olmakta ve Yataklı Tedavi Hizmetleri Şube Müdürlüğü aracılığı ile de ildeki yataklı tedavi kuruluşlarını yönlendirmekten de sorumlu durumdadır (Yönerge Madde-10: f) Yataklı tedavi kuruluşlarının çalışmalarını denetlemek, çalışmaların niceliği ve niteliği hakkında veri toplamak, kurumları belli aralıklarla ziyaret ederek gereken yönlendirmeleri yapmak,).
Bu saptamaları belirttikten sonra gelelim tasarı halindeki "Kamu Hastane Birlikleri Kanunu"nda dikkatimi çeken noktalara;
1. Her bir Kamu Hastane Birliği’nin Madde-4/1’de yönetim kurulu, genel sekreterlik ve hastane yöneticiliklerinden oluşacağı belirtilmiştir. Birlik, hastaneler birliği, ancak yönetim kurulunun 7 üyesi içinde hiç hastane sorumlusu yok. Üye sayısının arttırılması, hastane başhekimlerinin, tabip, diş hekimi ve eczacı gibi meslek kuruluşlarından da üye alınması daha uygun olacaktır. Yönetim kurulu üyelerinin en fazla 3 değil, 2 defa seçilebilmesi önerilmelidir. Kurul üyelerinin kendileri gibi kan akrabalığı olan yakınlarının da tüm ülke genelinde sağlık kuruluşları ile ticari ilişki içinde olmamaları gerekir. Kurul üyelerinin tamamının aynı ilde olan bireylerden oluşturulması, ayda 2, yılda 24 defa toplanma durumu nedeniyle gereksiz harcırah israfını önleyecektir.
2. Madde-4’ün 8’inci bendinde, kurul üyelerine verilecek aylık huzur ücretlerinin ilk yıldan sonraki oranları belirlenirken B sınıfı Birlik Yönetim Kurulu üyelerinin oranları belirtilmemiş.
3. Madde-6 ile Yönetim kurulunun görevleri belirtilmiştir: (a) Bakanlıkça belirlenen hedef, politika, stratejik plan ve mevzuata göre yıllık performans programı hazırlamak, b) Birlik hizmetlerinin etkin, kolay ulaşılabilir, verimli ve halkın ihtiyaçlarına uygun şekilde yürütülmesini sağlamak, c) Birlik bütçesi, bilançosu, yıllık mali tabloları ve faaliyet raporu ile yatırım tekliflerini karara bağlamak, i) Norm kadro ilke ve standartları çerçevesinde, kadroların ihdas, iptal ve değiştirilmelerine karar vermek.)
4. Genel sekreterin görevlerine baktığımızda, tüm görevlerin daha önce il sağlık müdüründe olduğunu görmekteyiz; a) Birliği mevzuata, Bakanlıkça belirlenen hedef, politika ve stratejilere, yönetim kurulu kararları ve performans programına göre yönetmek, b) Birliğin faaliyet ve işlemlerini denetlemek, yönetim sistemlerini değerlendirmek, işleyiş ve yönetim süreçlerinin etkililiğini gözetmek, yönetimin, kalitenin ve verimliliğin geliştirilmesini sağlamak, c) Adli ve idari makamlara, gerçek ve tüzel kişilere karşı birliği temsil etmek, kamuoyuna gerekli açıklama ve bilgilendirmelerde bulunmak, ç) Hastaneler arası koordinasyon ve diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliğini sağlamak, d) Birlik bütçesini ve yatırım tekliflerini hazırlayarak yönetim kuruluna sunmak, ihale ve hizmet alımı gibi konuları yönetim kurulu kararları doğrultusunda yürütmek, e) Birlik hizmetlerinin madde ve insan gücünde en etkin ve verimli şekilde sunulmasına yönelik çalışmalar yaparak yönetim kurulu onayına sunmak, yönetim kurulunun ilke kararları doğrultusunda birlik bünyesindeki personelin atama, görevlendirme ve diğer işlemlerini yürütmek, eğitim faaliyetleri ile bilimsel çalışmaların planlanması, işbirliği halinde yürütülmesi ve denetlenmesini sağlamak, f) Bilgi-işlem sisteminin kurulmasını, birlik ile ilgili istatistiki bilgilerin takibini sağlamak, birliğin mali tablolarını birleştirmek ve alınabilecek önlemler hakkında yönetim kuruluna önerilerde bulunmak, g) Hasta hakları, hasta ve çalışan memnuniyeti ve hastaların sosyal ihtiyaçlarına yönelik hizmetlerin geliştirilmesini, tıp ve kamu görevlileri etik ilkelerinin uygulanmasını sağlamak, ğ) Tıbbi hizmetler, sağlık bakım hizmetleri, sosyal hizmetler ile destek hizmetlerinin planlanması ve denetlenmesini sağlamak, h) İlgili mevzuat çerçevesinde birlik gelirlerinin tahakkuk ettirilmesini, gelir ve alacakların takip ve tahsili ile harcama işlemleri ve muhasebe hizmetlerinin yürütülmesini sağlamak. 3-Hastane yöneticisi, genel sekretere karşı sorumludur.) Genel sekreterin görevlerini okurken beni çok üzen bir konu, "h" maddesinde hasta hakları yanında maalesef yine "hekim ile diğer sağlık çalışanlarının haklarının" yer almamış olmaması olmuştur. Sağlık Bakanlığı ekibi, her nedense sağlık konusunun bir tarafı olan hastaları gözetirken, sorumlu olduğu hekim ve sağlık çalışanlarını sıklıkla es geçip durmaktadır. Arkadaş! Sen olayın bir tarafındaki hekim ve sağlık çalışanına değer vereceksin ki, diğer taraf da değer versin. Yoksa hekim ve sağlık çalışanına yönelik saldırıları engellememiz, afaki söylemlerin ilerisine gidemez.
5. Görüldüğü gibi genel sekreter, yönetim kurulunun işlerini yürütmekte ve resmi-gayri resmi her ortam ve konuda Birliği temsil etme yetkisinde olan konumdadır. Dolayısıyla da genel sekreter, bu kanun ile sağlık müdürünün yetki alanından çıkarılacak olan hastanelerin mutlak yetkilisi konumunda olmaktadır.
6. Madde-9 ile sözleşmeli personel tanımlanmakta, ancak her nedense "İşsizlik sigortası ödenmez" hükmünün adalet ve eşit konumda olanlarla olan eşitsizliği nasıl açıklanacak, doğrusu merak ediyorum.
7. Madde-11’de (b) Birlik işlemlerinde yolsuzlukla ilgili bulgulara ulaşılması halinde ilişkisi tespit edilen yönetim kurulu üyelerinin görevleri Bakanlıkça sona erdirilerek yerlerine aynı usul ile üye seçimi yapılır.) denmektedir. Bu maddeye "ve haklarında idari ve gerekirse hukuki işlemler yapılır.) ifadesi eklenmelidir.
8. Madde-14 ile "Üniversitelerin ilgili birimleri, karşılıklı olarak işbirliği çerçevesinde birlikte kullanılabilir." İş birliği ve afiliasyon istenmekte, fakat primlendirmelerin hangi kuruma göre yapılacağı belirtilmemektedir.
ÖNERİM: Bu kanun ile sağlık müdürlükleri budanıp sadece koruyucu sağlık işlevlerine sınırlandırılacağına, halen bünyesinde bulunan "Yataklı Tedavi Hizmetleri Şube Müdürlüğü"nün "İL HASTANELERİ ORGANİZASYON KOMİTESİ" şekline çevrilip, sağlık müdürü başkanlığında, hastane başhekimleri, tabipler, eczacılar ve hiş hekimleri odalarından, sanayi odasından, ticaret odasından, sağlık malzemeleri grubundan, hemşireler ve sağlık çalışanları sivil toplum kuruluşlarından birer üyeden oluşturulmalıdır. Gerekirse bu komiteye memur, işçi, çiftçi, esnaf ve emeklilerin kuruluşlarından da birer üye alınabilir. Böylece "Kamu Hastane Birlikleri" uygulaması ile oluşabilecek çift başlılıklar, sorumluluk ve yetkinlik karmaşalıkları oluşmayacaktır.