Bir kişinin, bir nesneye kişinin sağlık, aile, sosyal ve iş yaşantısına engel olmasına rağmen önlenemez, takıntılı yinelenen istekte bulunması, alınan ve istenen dozun artırılması, yokluğunda eksiklik, kıtlık hissedilerek arama yoğunluğuna girilmesi o maddeye bağımlılık olarak bilinir.
İnsan daha iyi hissetmek, daha çok haz almak, zorluklara karşı direncini yükseltmek, sosyallik ve rahatlama hissini artırmak için alkol veya madde içerek bağımlı olur. Kişinin bağımlı kişilik, aşırı güvensizlik, benlik zayıflığı, engellenme eşiğinde düşüklük, yasaları ve kuralları çiğneme eğilimi, otoriteye karşı gelme nitelikleri fazladır. Sosyal içiciliğin teşviki ile madde teminine ve kullanımına yatkınlık artar.
İlk zamanlarda madde tesiri az dozda ve hemen etkili olduğu için insan maddeden kolay vazgeçeceğini düşünür. Stresli durumu unutmak için madde etkilidir, diye düşünüyor insan. Maddeye aşermek, dürtüsel davranış sergilemek ve duygu düzenleme güçlükleri belirginleşir. Bazen bağımlı olunan madde yerine geçen maddenin alınması sırasında da madde etkisine ve dozuna tolerans gelişir; buna çapraz tolerans denir. Kişi maddelere bağımlı olur. Nükslerle maddenin vücut üzerine olumsuz etkisi artar. Sonuçta kronik hastalıklar açığa çıkar. Kişinin mevcut beden hastalıkları artar. Hastalığın komplike özelliği ile belirtiler belirginleşir. Kaza sonucu yaralanmaları artar. Tehdite bağlı istismarlar bazen cinayetle sonlanır. Kişi, sorun yumağı içinde çaresiz kaldığından intihara yönlenir. Yardım çağrısında bulunur. Bazen cinayet ile sonlanan durumlar da gözlenir.
Tedavi yaklaşımları, kişinin sosyal çevresi ile çoklu yöntemlerin düzenlenmesi iledir. Kişinin; bilme, anlama, isteme, sürdürme yönünde kararlı tutum ve davranış içinde olması beklenir. Yeterli olmadığında ve hukuki tasarruf yetersizliğinde vasi veya kanuni müşavir istemi yönünde davranışın geliştirilmesi uygun olabilir. Motivasyon artırıcı, bilişsel, davranışsal tedavilerin sürekliliği ve ulaşılabilir olmasında fayda bulunmaktadır. Kaotik, ambivalan, eylem, kontrol, uyum aşamalarına göre kişiyi damgalamadan saygın bir süreçle izlenmesinde fayda bulunur. Nüks önlemede süreç izlenimi önemlidir. Mevcut tıbbi hastalıkların tanı ve tedavisi tıp standartları içerisinde yapılır.
Alkol ve madde, kişisel nedenlerle, yani kasıtlı alınırsa alkol ve madde tesiri altında kazaya yol açma halinde “trafiği tehlikeye atma” nedeniyle hem ceza verilir, hem de trafik ve kasko zararı karşılamayabilir. Bilmeyerek, tehdit altındayken, kandırılma durumunda kişiye madde kullanımından dolayı ceza verilmeyebilir. Alkol veya madde bağımlısına vasi veya kanuni müşavir atanabilir. Hukuki yeterliliğin olmaması durumunda hukuki işlemi geçersiz sayılabilir. Bağımlının ölmesi halinde, ölümü şüpheli olacağından ölüye otopsi yapılması uygun olabilir.
SONUÇ: Bağımlı olma durumundan, kişi öncelikle madde temininden ve ulaşımından korunur. Korunma yetersiz kaldığında, saygın bireyin tedaviden yararlanma haklarına göre eş değerli standart uygulamalara ihtiyacı olduğunu düşünebiliriz. Ne dersiniz?
Saygı ve sevgi ile.