Değerli Medimagazin okurları bu ay sizlere Üniversite Hastanemin bahçesini paylaştığı Manisa’nın eski hastanelerinden Morris Şinasi Çocuk Hastanesinin kuruluş öyküsünü internet üzerinden derlediğim bilgilere dayanarak kısaca anlatmak istiyorum.
Her şey 1855 yılında Manisa’da başlar. O dönemde Manisa’da Rum, Ermeni ve Yahudi nüfusu oldukça çoktur. Fakir bir Yahudi ailesinin Morris isminde bir erkek çocuğu doğar. Morris dokuz yaşında iken dönemin salgın hastalıklarından kuşpalazına yakalanır ve Şinasi isimli bir doktorun tedavisi ile hayatta kalmayı başarır. Bir olaya bir saygı ifadesi olarak aile Morris’e Şinasi adını da ekler. Bu vefa anlayışı Morris’in ruhuna da işleyecektir. Morris on beş yaşına gelince fakir olan ailesine yardım etmek için Yahudi mezarlığında bekçi olarak işe girer. Kısa bir süre sonra, okuma yazması olmadığından işten atılır. İş arayan Morris 1870 yılında henüz 15 yaşlarında yine bir Yahudi olan Garofolo isimli bir tütün tüccarının yanında işe girer. Kısa zamanda patronunun gözüne giren Morris gösterdiği başarıdan dolayı patronu tarafından Mısır\’a götürülür. Morris 1890 yılında Amerika\’ya gitmeye karar verir.
Patronundan aldığı 25 bin dolar la Yeni Dünyaya geçer. Henüz tüm sigara benzeri tütün ürünlerinin elle sarıldığı bir dönemde, ilk kez Uluslararası Chicago Fuarında bir sigara yapıştırma makinesi icat eder ve sergiler. Bu makine oldukça ilgi görür. Buradan kazandığı para ile hem Garofolo’ya olan borcunu öder, hem de bir iş kurma imkânı bulur. Yıl 1903\’e geldiğinde ABD Akdeniz’de ticaret yapabilmek ve gemilerini geçirebilmek için dönemin Osmanlı Sultan Abdülhamit’ e başvurur. Sultan bu teklifi ABD\’nin Osmanlı’ya belli bir haraç vermesi karşılığı kabul eder. Yalnız bir şart daha koşar, o da Türk tütününün ABD tarafından satın alınmasıdır. Bu tütün anlaşması Morris’in yolunu açar. Ege tütününü iyi tanır ve bağlantıları da vardır. Bu bağlantı avantajını iyi kullanır. Kısa sürede önünde geniş ufuklar açılan Morris, erkek kardeşi Solomon\’u da Manisa\’dan getirterek iş alanını iyice geliştirir. New York\’ta Schinasi Brothers Co. isimli bir sigara fabrikası kurar. Bugün bu bina hâlâ ayakta kalmayı başarmıştır. Kurduğu bu fabrikada Türkiye\’den götürdüğü tütünleri kullanan Morris, kısa zamanda Türk tipi sigaralarla üne kavuşur. Türkiye\’den özellikle Manisa ve Akhisar civarından aldığı tütünleri yine bu bölgeden götürdüğü usta ve kalifiye işçilerle yüksek kalite mamuller elde etmeyi başarır.
1903 yılında Selanik\’te iş arkadaşı olan Jozef Ben Rubi\’nin kızı Laurette ile tanışıp evlenir. Victoria, Juliette ve Altina isimli üç kızı ile Leon isimli bir erkek çocuğu olur. 1916 yılında şirketinin tüm haklarını American Tobacco Company’e satar ve iş hayatından çekilir. Bu arada çocuklarının kurduğu ve Morris\’in arkadaşı Philip\’in de ortak olduğu ve şu an dünya tütün devi olan Philip Morris Company de doğmuştur.
Morris memleketi olan ve doğup büyüdüğü yer olan Manisa\’yı hiç unutmaz. Çocukluğunda çektiği hastalığı ve gördüğü vefayı da unutmaz. 1928 yılında bu amaçla bir milyon dolarlık bir bütçe ayırır. Bunu 800 bin doları ile bir hastane yaptırır. Ne yazık ki 1933 yılında tamamlanarak hizmete açılan bu hastaneyi görmeye kendisinin ömrü yetmez. Bu hastane bir çocuk hastanesidir. Bu hastanenin çok geniş arazisi vardır ve burada inek, koyun, keçi ve tavuk gibi hayvanlar beslenir ve sebze ve meyve yetiştirilir ki çocukları taze besinlerle beslesinler diye. Yine bu hastanenin faytondan bir ambulansı ve başhekimin faytondan bir makam aracı vardır. Bütün bu ayrıntılar bizzat Morris tarafından düşünülmüştür. Geriye kalan 200 bin dolarla da devlet tahvili alarak; bu tahvillerin getirisi olan 33 bin dolar her yıl iki taksit halinde Morris Şinasi Çocuk Hastanesine gönderilir. Morris Şinasi kurduğu bir vakıfla hastanenin geleceğini de düşünmüştür; Chemical Bank Of New York\’u da mutemet tayin etmiştir. Üç yılda bir kurduğu vakfın mütevelli heyeti Türkiye\’ye gelerek; Manisa’da hastaneyi ziyaret etmekte ve yapılan işleri yerinde denetlemektedirler.
Günümüzde de Ege bölgesinin sayılı çocuk hastalıkları hastanelerinden olan Moris Şinasi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi Sağlık Bakanlığına bağlı olarak çalışmaktadır. Moris Şinasi\’nin hastane için kurduğu vakıf, hastanenin işletme giderlerine katkıda bulunarak bugün de faaliyetini sürdürmektedir. Ayrıca, bugün bu hastanenin bahçesinin bir bölümünde sadece çocuklara değil, Manisa halkının büyük bir bölümüne hizmet veren bir üniversite hastanesi de yer almaktadır. Celal Bayar Üniversitesi Hastanesi bugün Manisalı Morris’in doğduğu kent halkına vermek istediği hizmeti yerine getirmeye çalışan bir kurum olarak doğmuştur ve gelişmesini de sürdürmektedir. Esenlikler dileklerimle.