1-31 Ekim meme kanseri farkındalık ayı… Bu sebeple birkaç önemli farkındalığın altını kalın kalemle çizmeden geçemeyeceğim.
Kanser Daire Başkanlığı’nın yayınladığı 2016 verilerine göre, kadınlarda en sık görülen 10 kanserin yaşa göre standardize edilmiş hızları skalasında meme kanserleri % 45.6 oranıyla ilk sırada yer almaktadır. Dünyada sıklık ve kanserden ölüm oranında meme kanserleri kadınlarda ilk sıradadır. Özellikle menopoz sonrası dönemdeki kadınlar daha dikkatli olmalı ve periyodik taramalarını yaptırmalıdır.
Meme kanseri riskini artıran sebeplerin bazılarına karşı kendimizi koruyabiliriz ya da maruziyeti azaltabiliriz.
1.Şişmanlık: Değiştirilebilen önemli risk faktörlerindendir. Yağ dokusu, yumurtalıklar hormon üretmeyi bıraktığında, menopozdan sonra vücudun ana östrojen kaynağıdır.
2.Beslenme şekli: Meme kanseri riskini ve nüksünü azaltabileceği ile sürülmüştür. Bol sebze ve meyve tüketilmesi, doymuş yağ alımının günlük toplam kalorinin % 10’undan daha az olması, günlük 30 gramı geçmemesi, omega-3 yağ asitlerinden zengin yiyecekler tüketilmesi yanı sıra kızarmış, yanmış ve tütsülenmiş gıdalardan kaçınılmasının gerekliliği vurgulanmıştır.
3.Egzersiz yapmak: Egzersizin meme kanseri riskini azaltabileceğine dair kanıtlar artmaktadır. Haftada 5 gün veya daha fazla 45-60 dakika fiziksel egzersiz yapmak tavsiye edilmektedir.
4.Alkol tüketimi: Alkol, karaciğerinizin östrojen hormonunun kan düzeylerini kontrol etme yeteneğini sınırlayabilir ve bu da riski artırabilir.
5.Oral kontraseptif kullanımı: Doğum kontrol haplarını 10 yıldan daha uzun bir süre önce bırakan kadınların meme kanseri riskinde herhangi bir artış olmadığı belirtilmiştir.
6.Stres ve kaygı: Stres ve endişenin meme kanseri riskini artırabileceğine dair net bir kanıt yoktur. Bununla birlikte, stresi azaltmanın bağışıklık sistemini güçlendirebileceği öne sürülmektedir.
Sigara içilmesi, östrojene maruz kalma ve kombine hormon replasman tedavisi diğer faktörlerdendir.
Meme kanseri riskini artıran sebeplerden kendimizi koruyamadığımız durumlar ise aşağıda sıralanmıştır:
1.Cinsiyet: Kadın olmak meme kanseri gelişimi için en önemli risk faktörüdür. Ama unutmayalım ki ERKEKLERDE DE MEME KANSERİ GÖRÜLEBİLİR.
2.Yaş: 30 ile 39 yaşları arasında risk %0,44 iken 60’lı yaşlarda risk % 3,5’lerdedir.
3.Ailede meme kanseri öyküsü: Birinci dereceden bir akrabanızda (anne, kız, kız kardeş) meme kanseri olmuşsa veya birden fazla akrabanızda meme veya yumurtalık kanseri olması (özellikle 50 yaşına gelmeden önce)
4.Önceden meme kanseri olması: Aynı memede veya diğer memede nüks riskini artırır.
5.Irk: Beyaz kadınlarda olasılık siyah kadınlara göre biraz daha yüksektir.
6.Göğüs bölgesine radyasyon tedavisi almış olmak: Başka bir kanser tedavisi için göğüs bölgesine çocuk veya genç yetişkin olarak radyasyon tedavisi alış olmak.
7.Meme dokusunda hücresel değişiklikler
8.Östrojene maruz kalma: Örneğin; menstruel siklusun (adet) 12 yaşından önce başlaması ve menopoza geç yaşta (55 yaşından sonra) girilmesi.
9.Çevredeki östrojenlere maruz kalma: (Etteki hormonlar veya vücut tarafından parçalandığında östrojen benzeri maddeler üreten DDT gibi böcek ilaçları gibi)
10.Hamilelik ve emzirme: Hamilelik ve emzirme, bir kadının yaşamı boyunca genel adet döngüsü sayısını azaltır ve bunun, gelecekteki meme kanseri riskini azalttığı görülmektedir.
11.BRCA-1, BRCA-2 mutasyonları gibi birtakım genetik değişiklikler şeklinde genel bir çerçeve çizmek mümkündür.
Belirtileri nelerdir? Bir kadın rutin tarama programının dışında ne zaman bir uzmana başvurmalıdır?
EĞER;
- Eline gelen bir şişlik varsa,
- Meme başı akıntısı varsa
- Meme başında çekintiler varsa
- Deride kalınlaşma, tahriş ya da bozulmalar varsa
- Meme başında hassaslaşma ya da içe çökme
- Meme başında çekilmeler varsa ÖNEMLİDİR.
Kadının, memesindeki bir kitleyi erken fark etmesi ÇOK ÖNEMLİDİR. Erken fark edilen bir kitle, erken tanı ve tedavi sonucunda meme kanserinden tam iyileşme ile kurtulmak demektir. Nüksetmeyecek ve cerrahi dışında ek tedaviye ihtiyaç duymayacaksınız demektir. Hatta sadece kitlenin çıkarılıp MEMENİN KORUNMASI DEMEKTİR.
Bir kadın, memesindeki şişliği fark etmek için kendini sık sık muayene etmelidir.
Meme gelişimini tamamlayan her kadın kendini muayene etmeyi, daha doğrusu meme dokusunu tanımayı öğrenmelidir. Çünkü meme özellikle hormonal değişimlerden çok etkilenir. Bazen ele gelen şişlik hormonal değişiklik düzelince ele gelmez olur. Ya da çocukluktan beri olan yapısal farklılıklar olabilir. Örnekleri artırmak mümkündür.
Muayeneyi nasıl yapacağımız konusunda dipnotlar ise aşağıda sıralanmıştır:
Menstrüel siklusun (adet) başlangıcından 5-7 gün sonra, yani hormon etkisinin en az olduğu dönemde yapılmalıdır. Muayeneye önce ayna karşısında başlanır. Eller bele konularak önce memelerin simetrik olup olmadığı kontrol edilir. Memelerde görünür bir kitle araştırılır, meme derisinde herhangi bir çöküntü veya renk değişikliği olup olmadığına bakılır. Eller yukarı kaldırılarak aynı incelemeler tekrarlanır. Daha sonra yatarak muayeneye geçilir. Muayeneye önce sağ memeden başlanır. Daha rahat muayene edebilmek için sağ omuz-sırt altına küçük bir yastık konulur. Sağ el başın arkasına yerleştirilir. Muayene sol elin 2-3 parmak ucu ile gerçekleştirilir. Meme başı çevresinden başlayarak ve meme dokusuna hafifçe bastırarak saat yönünde halkasal hareketler ile herhangi bir duyarlılık veya kitle olup olmadığı kontrol edilir. Tüm meme muayene edildikten sonra koltuk altına bakılır. Sol meme ve koltukaltı da benzer şekilde değerlendirilir.
Meme başından akıntı gelmesi, memenin veya meme başının derisinde renk değişikliği olması ya da özellik değiştirmesi önemlidir. Bu bulgular varsa sonunda kanser olmasa bile bir doktor tarafından muayene edilmesi gerekmektedir.
Ülkemizde, ulusal kanser tarama programı önerilerine göre uygulanan meme kanseri tarama protokolüne göre, 20-40 yaş arasının ayda bir kendi kendini muayene etmesi; 40-69 yaş arasının ise ayda bir kendi kendine meme muayenesi, iki yılda bir mamografi çektirmesi gerekmektedir.
Mamografi tarama testi yanı sıra, spesifik olarak malignite ile bağlantılı olabilecek mikrokalsifikasyonlar tespit edilebilir. Mamografide saptanan spesifik bir anormalliği değerlendirmek için meme ultrasonografisi yapılmaktadır. Şüpheli lezyon var ise sitolojik örnekleme ya da doku biyopsisi ile sitopatolojik ya da histopatolojik değerlendirme için örnekleme yapılmaktadır.
Meme kitle lezyonlarının iyi huylu ya da kötü huylu olup olmadığını orta koymak için patolojik değerlendirme şarttır. Bu LEZYONLARDA GENEL CERRAHİ, RADYOLOJİ VE PATOLOJİ; ÜÇ SAÇ AYAĞINI OLUŞTURMAKTADIR. Buradan da anlaşılacağı gibi her ele gelen şişlik kanser değildir. Genellikle iyi huylu lezyonlardır.
Histopatolojik değerlendirme, özellikle tümör davranışını ve tedavi protokolünü belirleyen olmazsa olmaz değerlendirmedir. Tümörün tipini belirlemek, prognostik parametreleri belirlemek ve hormon profilini belirlemek bir sonraki aşama için önemlidir.
Tedavide hastanın önceliklerine göre farklı cerrahi prosedürler tercih edilebilmektedir. Kanserin tipine ve evresine ve diğer prognostik parametrelere göre, cerrahi yanı sıra radyoterapi, sistemik hormon tedavisi, kemoterapi, biyolojik tedavi, destekleyici tedavi gerekebilir.
UNUTMAYALIM ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIR!
KENDİ HAYATIMIZI KENDİMİZ KURTARALIM!
KENDİ KENDİMİZİ MUAYENE EDEREK BUNU BAŞARABİLİRİZ!
KAYNAKLAR
- https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/risk-and-prevention.html
- https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/risk-and-prevention/lifestyle-related-breast-cancer-risk-factors.html
- https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-turleri/kanser-turleri/meme-kanseri.html
- https://www.drozdogan.com/meme-kanseri-cesitleri-nelerdir/
- https://www.medikaynak.com/t/onkoloji/meme-kanseri
- https://www.memekanseri.org.tr/meme-sagligi/biyopsi-sonucu-bildirilen-patoloji-raporlarin-degerlendirilmesi/
- H.E. Peştereli. Meme Patolojisinde Yenilikler ve Meme Kanserinde Moleküler Patoloji. Turkiye Klinikleri J Med Oncol-Special Topics. 2012;5(2):11-9
- https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-tarama-standartlari/listesi/meme-kanseri-tarama-program%C4%B1-ulusal-standartlar%C4%B1.html
- https://www.breastcancer.org/symptoms/understand_bc/risk/factors
- https://www.who.int/cancer/detection/breastcancer/en/index3.html