Sağlıklı yaşam ve Akdeniz Diyeti diye de adlandırılan beslenme türünde hep meyve-sebze ağırlıklı beslenmenin önemi üzerinde durulur. İnsanoğlunun olmazsa olmaz besin maddesi olan meyve-sebzeyi, artık korkarak tüketmek durumunda kalmamız söz konusu. Zira zararlılardan meyve ve sebzeyi korumak için kullanılan tarımsal ilaçların (pestisidler) bilinen zararlarına bir yenisi daha eklendi: Erkek infertilitesi.
NewScientist dergisinin (11 Haziran 2005) haber yaptığı ve Science dergisinin 03 Haziran 2005 sayısında (Matthew D.Anway, Andrea S.Cupp, Mehmet Üzümcü, and Michael K.Skinner: Epigenetic transgenerational actions of endocrine disruptors and male fertility. Science, 308: 1466-1469,2005) yayımlanan makaleye göre iki bulgunun dünyada ilk kez ortaya konduğu vurgulanmaktadır: 1) Herhangi bir kimyasal maddenin (burada pestisid), rastgele oluşan mutasyonların dışında DNA dizilerinde kalıtsal başkalaşımlara neden olabileceği, 2) Pestisidlerin erkek infertilitesine neden olduğu ve bunun kuşaklar boyu kalıtılma eğilimi gösterdiği.
Bir Türk araştırmacının da aralarında bulunduğu bu ekibin bulgularına göre; gebe dişi fareler, reprodüktif hormonları etkilediği bilinen iki pestiside maruz bırakılmışlar. Bu pestisidlerden birincisi, vinclozolin, bir fungusid olup şarapçılıkta yaygın olarak kullanılmaktadır ve erkeklik hormonlarını bloke eden özelliği vardır. İkinci pestisid ise, methoxychlor, DDT yerine kullanılan ve östrojen benzeri etki yapan bir maddedir.
Pestisidlere maruz kalan farelerin erkek yavrularında sayı olarak daha düşük sayıda, fakat yapı olarak daha büyük sayıda anormal sperm bulunmuş ve bunların %10 kadarı tamamen infertil olmuştur. Buradaki en büyük süpriz ise; %10 infertil erkeklerin dışındaki erkeklerin erkek yavruları azalan oranda olmakla birlikte yine de fertilite göstermesi, fakat yeni kuşak yavrularda fertilite oranın daha da düşmüş olmasıdır. Sonuç olarak, vinclozolin etkisi dört kuşak boyunca kalıtılmış olmaktadır ve her kuşaktaki erkek yavruların %90 kadarında fertilite azalması görülmektedir.
Burada hemen akla gelen soru şudur: Şarap tüketicileri de bu pestisidden etkilenmekte midir? Araştırma ekibine göre, küçük miktarlarda şarap tüketenlerin endişe etmesine gerek yoktur. Bu araştırmanın ortaya koyduğu bir başka ilginç nokta ise; beklenilenin aksine, infertil erkeklerin Y kromozomlarında herhangi bir defektin olmamasına karşın, bu kimyasal maddelerin pek çok bireyde nasıl olup da aynı kromozomun aynı bölgesinde mutasyona neden olmasıdır. Fakat araştırma ekibine göre, bu kimyasallar daha ziyade “epigenetik” değişikliklerde tetik görevi yaparak gen aktivitesini değiştirmektedir.
Meyve-sebze tüketicisi olarak bizi ilgilendiren mekanizmadan ziyade sonuçtur: Pestisid ya da tarımsal ilaç kullanımı, daha fazla zaman kaybetmeden, kesin olarak devlet tarafından kontrol altına alınmalıdır.
Yeni bir konuda yeniden buluşuncaya kadar esen kalın, sağlıklı kalın.