Mesleki yaşamımızda ve bazen günlük hayat aktivitelerimizde sıklıkla neden sonuç bağlantısı kurarak iletişim kurmakta ve ilişki bağını kuvvetlendirmekteyiz.
Önyargı, ölçüm hataları nedenlerinden dolayı hata yapıp sorun yaşadığımızdan dolayı, neden sonuç bağlantı kavramını açıklama amaçlanmıştır.
Neden-sonuç ilişkisi kurmada yararlanılan unsurlar şunlardır:
1.OLAY: Yakın gerçek olaydır. Sınırları belirgindir. Bağımlı yapı açıklanmıştır. Örnek: “A şehirde” yerinde “A’nın şehirde olduğunu biliyorum”.
2.VARLIK: En az iki değişken vardır.
3.DEĞİŞKEN: Neden: Bağımsız değişken, öncüller nedeni etkiler. Sonuç: Bağımlı değişkenlerle ilişkilidir. Bağımlı değişken ölçülebilir, kontrol edilebilir, ulaşılabilir, düzeltilebilir, öngörülebilir, hesap verilebilir
4.ÖLÇÜLEBİLİRLİK: Bağımsız değişkenle uyumlu, elverişli, gerekli, orantılı bağımlı değişken tanımlanır.
5.ZAMAN UYGUNLUĞU: Birinci önce gelir.
6.OLGUYA ÖZGÜN: Neden ve etki; olguya uygun zaman ve yerde belirtileri ile uygundur.
7.MAKUL: Daima denk düşen tarzda veya zorunlu bağ tarzında ikinci olan durum gözlenir. Eşzamanlı olaylar ayırt edilmiştir.
8.ELEME: Makul diğer sebepler elenmiştir. Bazen doğrudur. Önerme her zaman, bazen yanlış ise geçersizdir. Ulaşılmaz, değerlendirilemez, kontrol edilemez, özellik yanlış önerme için geçerlidir. Sıklık önadları, iyi-kötü, güzel-çirkin, açık, bilinen, bağlaç kelimeleri önermede anlamı sınırlıdır. Zorunluluk gönüllülük orantılı ve dengelidir.
9.NADİR: Olay nadir ise dar manada yorumlanmıştır
Geçerlilik Kriteri: Farklı zamanlarda inceleme yapıldığında benzer sonuç alınır. Yapısal, içerik gerçeklik ve genellenebilirlik özelliği esas alınabilir. Güvenilir çalışmada ise iç tutarlık, istikrarlılık, temsil edicilik, eşdeğerlik, nesnellik (aktarılabilir, dayanıklı, teyid edilebilir) durumları değerlendirilebilir.
Geçerli ve güvenilir çalışma
Geçerli ve güvenilir çalışma kriterlerinde kesinlik, gerçeklik ve ayırt edicilik durumu esas alınmaktadır. Buna göre aşağıdaki kriterlerle ölçüm sıkça yapılmaktadır:
1.Konu alan çalışması tamamlanmış ve kullanımı yaygındır.
2.Konunun güvenilir olduğu ile ilgili incelemeler yeterli sayıda ve niteliktedir.
3.Olası yanlış durumlar tanımlanmış ve istatistiki değerlendirme yapılmış, diğer durumlardan ayırt edilmiştir.
4.İnceleme metodunun teknik standart kontrolleri yapılmıştır.
5. Bilimsel çevrede tekniğin, yöntemin kullanımı kabul edilmiştir.
SONUÇ: Neden sonuç bağlantısında geçerli ve güvenilir kriterlerle ölçüm yapılırsa, süreç geliştirmenin etkili olacağı düşünülebilir.