Oğlum doktor mu olsun, mühendis mi?

Hepimiz çocuklarımız iyi bir eğitim alsın diye uğraşıyoruz. Onları sınavlara sokup ücretleri birçoğumuzu zorlayan özel okullarda okutuyoruz. Bu okullarda çocuklarımızın özgüveninin gelişeceğini, kişiliğinin, sosyal yapısının hangi mesleklere uygun olduğunun daha kolay belirleneceğini umuyoruz. Yeteneklerinin ve eğilimlerinin farkında olacak evladımızın da kendisi için en iyi seçimi yapacağını umuyoruz.

Üniversiteye girme zamanları geldiğinde ise üzerine titrediğimiz çocuklarımızın temel seçimleri yapmakta bile zorlandığını, bir kısmının kalitesi ne olursa olsun yurtdışında bir okula gitmek isterken, bir kısmının da hangi bölümde okuyacağı konusunda en ufak bir düşüncesi olmadığını, hatta okuyacağı bölümün ne işle uğraştığını bile anlatmakta zorluk çektiğini görüyoruz.

Bu durum neden oluyor? Yetersiz bir eğitim mi alıyorlar, el bebek gül bebek yetiştikleri için hayatın gerçeklerinden haberdar mı değiller? Yoksa bunlar tamamen ayrı bir kuşak da bizim algılarımız onları değerlendirmeye mi yetmiyor, bilemiyorum; ama bildiğim bir şey var: Hayatta hiçbir şeyin kolay olmadığı, gelinen hiçbir noktanın emek vermeden, yorulmadan kazanılamayacağı. Mesleğin sadece para kazanmak değil, aynı zamanda insanın ruh sağlığına da iyi gelen yanları olması gerektiği. Bir işi bitirince, bir insana faydalı olunca, bir eser oluşturunca, bir hastayı iyileştirince alınan mesleki hazzın da en az o meslekten kazanılan para kadar önemli olduğu. Ben gençlerin nedense bunun önemini es geçtiklerini düşünüyorum.

Bu durumun yansımaları meslek seçimi yapıldıktan sonra bile görülebiliyor. Geçenlerde kliniğimizdeki asistanlardan biri, anabilim dalı başkanı olan benimle görüşmek istediğini söyleyerek yanıma geldi. Bu asistanımız kliniğimize başlayalı daha 6 ay olmuştu. “Söyle bakalım ne derdin var?” dedim. “Hocam ben çok düşündüm, başka bir branşa geçmek istiyorum” dedi. “Oğlum burası iyi bir kliniktir. Uzmanlık eğitiminde AB akreditasyonumuz var. Buradan çıkanlar hep iyi yerlerde çalışıyorlar. Kariyerde olan çok sayıda mezunumuz var. Sen buraya isteyerek gelmedin mi?” “Evet hocam” dedi. “İsteyerek geldim ama kadın doğum çok zor. Nöbeti, cerrahisi… Ben yapamayacağımı düşünüyorum. Açıkçası böyle bir hayat da düşlememiştim” dedi. “Bence iyi düşün” dedim. Daha birçok ikna edici söz sarf ettikten sonra “Hafta sonu sen yine bir düşün, bana son kararını öyle söyle” dedim. “Yok hocam,  ben kesin kararımı verdim. Preklinik branşlar sanki bana daha uygun” dedi. “Oğlum burası klinik branş, ileride özel sektörde de çalışabilirsin. Çok para da kazanırsın” falan gibi, kendimce daha etkili olabileceğini düşündüğüm sözler sarf ettim. Bu sözden sonra uzun boylu, ağırbaşlı asistanımız gözlerimin içine bakarak, “ Hocam ben para odaklı yaşamıyorum.” dedi. “İyi ve rahat bir hayatım olsun istiyorum“. Ayrılma kararının kesin olduğunu anlayınca,“Peki o zaman, biz seni daha fazla zorlamayalım.’’ dedim ve bundan sonraki yaşamında başarılar dileyerek konuşmayı sonlandırdım.

Asistan arkadaşımız yanımdan çıkınca söylediği son sözleri düşünmeye başladım. Bireysel özgürlüğüne düşkünlüğü yanında, kazancı ne olursa olsun zor işlerle uğraşmak da istemiyordu. Evet, para kazanmak hayatın amacı olmamalıydı belki ama zorluk çekmeden mesleğinde başarılı olmak ve buna bağlı olarak mutlu olmak da çok mümkün değildi. Bu konuda yabancı hocalarla konuştuğum için, birçok ülkede refah seviyesi yükseldikçe, kadın doğum gibi zorlu branşlarda çalışacak asistan bulamadıklarını ve gençlerin zor işleri istemediğini de biliyordum. Örneğin İngiltere’de, Brexit sonrası yabancıların sağlık sistemi içerisinde çalışmaları zorlaşınca sağlık sisteminin çökme noktasına geldiğini medyada okumuştuk.

Bence gençler bireysel özgürlük, rahat yaşama isteği, abartılı özgüven gibi kavramlarla; tembellik yapıp az çalışarak mutlu bir hayat sürüleceği hayallerini birbiri ile karıştırmasınlar; çünkü bunların sınırları birbirine çok yakın. Freud’un dediği gibi, “Sağlıklı bir ruhsal durum için şart olan iki şey, sevmek ve çalışmaktır”. Böyle düşününce aslında hayat çok da karmaşık değil .

Çocukların, kendileri için en doğru olan mesleği seçmeleri için ne yapmaları konusunda elimde bir formül yok maalesef. Ben onların, hayatın çarkları içerisinde olgunlaşacaklarını ve mesleğin önemini kavrayacaklarını düşünüyorum. Hayatı anlasınlar diye eğitimden arta kalan zamanda, kendi çocuklarımı yaz döneminde bir işte çalıştırmayı falan da hiç düşünmedim. Bunun bu kuşak çocuklarına olumsuz etkilerinin daha fazla olacağını düşünenlerdenim.

Her çocuk içinde bir cevherle doğar. Eğitim, eğer bu cevheri ortaya çıkarıyorsa eğitimdir. Anne babalar da sevgi ile büyüttükleri çocuklarını iyi tanımak ve eğer isterlerse seçimlerinde serbest bırakmak kaydıyla önerilerde bulunabilirler. Bunun dışında her zorlamanın daha da kötü dönüşleri olacaktır. Ne diyelim, bir yerden sonra “Her şey gönüllerince olsun” demek dışında yapabileceğimiz çok şey yok.

Sevgiyle kalın.

Not: Son derece iyi bir düşünceyle bizlere yazmak için böyle bir ortam hazırlayan “Akademik Akıl” sitesi yetkililerine sonsuz teşekkürler. Edip Cansever’in dediği gibi “ Her başlangıçta yeni bir anlam vardır”. Bu iyi başlangıcın devamını diliyorum.