Geçen hafta basına “İngiltere’de Sağlık Bakanlığı, ilginç bir karara imza atarak doktorların beyaz önlük giymesini yasakladı” diye bir haber yansıdı. Aslında ilginç olmaktan ziyade “önemli” olduğunu düşündüğüm bu karar, hastane enfeksiyonlarının önüne geçilememesi nedeniyle alınan bir dizi karardan birisiymiş. Habere göre İngiliz doktorları bundan böyle dirsekten aşağısını kapatmayan ve kolay yıkanabilen kıyafetler giyeceklermiş ve uzun kollu doktor önlüklerinin giyilmesi yasaklanacakmış. Ayrıca saat ve yüzük gibi takılar da doktorların ellerini iyi bir şekilde yıkamasını engellediği savunularak yasak kapsamına alınmış.
Zahir orada da yönetimi, bazı ülkelerdeki gibi, Sağlık Bakanlığının aldığı her karara “kafadan itirazı” kendine görev bilen bir Tabipler Odası var ki “Beyaz önlük bizim en önemli sembolümüz, vazgeçmeyiz” diyerek kararı protesto etmiş. Merak ettim, ülkemizde Sağlık Bakanlığı böyle bir karar alsa bizim doktorlarımız ne der? Nedendir bilmem, TTB’nin ne diyeceğini içime doğuverdi.
Malum-u aliniz, önlük denilen şey, mutfaktan hastaneye, kasaptan laboratuvara, tamirhaneden pastaneye kadar pek çok yerde kullanılır. Farklı amaçlara yönelik olarak kullanılsa da, çoğu zaman yapılan iş sırasında önlüğü giyen kişinin üzerinin kirlenmemesi için kullanılır. Buna yukarıdaki bütün işleri örnek gösterebiliriz. Ancak bazı durumlarda da önlük, yapılan işin temizlik ve titizliğini yansıtmak ve kişinin üstündeki gözle görülen veya görülmeyen kir ve pisliğin söz konusu şeye (örn. yemek, hasta, et, deney malzemesi, pasta, vs.) bulaşmaması için kullanılır ki, doktor önlüğü bu türden bir esbaptır. Yani doktorların, hem “klinik ve laboratuvar ortamında” üzerine bulaşabilecek mikropları “klinik ve laboratuvar dışı ortama” taşımaması, hem de hastalarını veya deney malzemelerini dış ortamdan getirebilecekleri bulaşmalardan korumak için beyaz önlük giymeleri ön görülmekte.
Başka ülkeleri bilmem ama ülkemizin tıp fakülteleri ve hastanelerindeki tıp talebelerinden tutun da tıp fakültesinin en kıdemli hocasına kadar büyük bir çoğunluk önlük giymeyi bilmiyor. Biliyorsa da nerede ve nasıl giyilmesi –ve de giyilmemesi- gerektiğini bilmiyor. Çoğunluk itibarıyla mikrop yuvası beyaz –bazen gri- önlükler hasta odalarında, kliniklerde ve laboratuvarlarda giyilir ama aynı önlükle yemekhaneye gidilip yemek yenir, kantine gidip alışveriş yapılır hatta arabaya binip eve gidilir ve evdeki çocuklar o önlükle kucaklanır. Çünkü tıp fakültesinde kimse bize “Önlük nedir, nasıl ve nerede giyilir?” diye öğretmez. Hastaneleri bilmem ama İngiltere’de araştırma laboratuvarı dışında, örneğin kafeteryada, seminer salonunda veya koridorlarda önlük giyenler ile laboratuvar içinde önlük giymeyenlerin ciddi şekilde uyarıldığını biliyorum. Ama bizde öyle mi ya? Özellikle hoca taifesi için servislerde ve laboratuvarda önlük giymemek işin raconu haline gelmiş. Katacaksın arkana bir sürü beyaz önlüklü intörn, asistan ve hemşireyi, gireceksin servise veya hasta odasına üzerinde takım elbise, elin cebinde yarı ilah edasıyla. Önemli değildir senin dışardan getirdiğin mikropların hastalara bulaşacak olması veya güzelim takım elbisenin mikrop yuvası haline gelmesi.
Velhasıl-ı kelam, bizim memlekette de klinik ve laboratuvarlardaki beyaz önlük meselesine el atmak gerekiyor vesselam. Artık bunu Sağlık Bakanlığı mı yapar, her kurum kendi içinde mi düzenlemelere gider bilemem. İngiltere gibi bilinçlenme düzeyi yüksek olan ülkelerde bu oluyorsa bizdeki durumu artık siz düşünün. Sıra ona gelene kadar daha çok iş var” mı dediniz? Doğru, ama haber bana bunu çağrıştırdı, diğerlerine de sonra değiniriz, yeter ki vade dolmuş olmasın…