Bundan önceki yazımda, virtopsi incelemelerinde CT (Computed Tomography), 3D SSD (Surface Shade Display, VR (Volume Rendering), MR (Magnetic Resonance), Microradiology (Microscopy, Micro-CT, Micro-MR), cross-sectional micro imaging, MSCT (Multislice Spiral Computer Tomography), MRS (Magnetic Resonance Spectroscopy), ve dijital data depolama, arşivleme vb ileri teknolojilerin kullanıldığından bahsetmiştim. İleri teknolojilerin özellikle etkili olduğu ifade edilen vücut içindeki değişimler, ehil ellerde yapılan geleneksel otopside gözle görebildiğimiz, elle tutabildiğimiz hususlardır. Elbette, nasıl uzay araştırmaları yapılıyorsa, bu yönde de araştırmalar yapılmalıdır. Araştırma düzeyindeki güncel pek çok konunun hemen rutine girmesi mümkün değildir. Hele ülkemizde, bir otopsi setiyle yapılabilen otopsi işleminin uygulanmasında bile olanca sıkıntı varken, basitçe ve usulüne uygun alınabilecek örnekler bile alınamamakta, bölgesel ve yerel düzeyde yapılabilecek toksikolojik ve histopatolojik incelemeler bile yapılamamakta iken, bahsi geçen teknolojilerin kullanımına geçmek, okuma bilmeyen kişiyi Oxford’a göndermek ne kadar doğru ise o kadar doğru olacaktır. Bu arada, çocuk istismarından şüphelenilen olgularında, basit bir X-Ray ile kemik taramasını bile rutine sokamadığımızı da söylemek isterim.
Bir yöntem diğerine ne zaman alternatif olur? Özellikle adli olgularda ölüm nedeni konusunda tanı koyma ve ortaya çıkabilecek pek çok adli nitelikli soruya yanıt bulma aşamasında, yeni ortaya atılan bir yöntemin, diğer bir yöntemin yerine geçebilmesi için hata payının olmaması gerekir. 99 olguda tanı koyabiliyorum, 1 olguda hatalı olsa da olur deme şansımız yoktur. Bu garantiyi, ileri teknoloji ile projelerini sürdürenler bile vermemektedir. Uluslararası örnek alma protokollerine göre otopsi esnasında vücuttan pek çok örnek alınması gerekmektedir. İleri teknolojinin yetmediği hallerde, bu örneklerin görüntüleme cihazları yardımıyla, biyopsi işlemlerinde olduğu şekilde alınması öngörülmektedir. Ben bir vesileyle çektirdiğim kafa MR’ı için aletin içinde en az yarım saat kaldıktan sonra, en az bir saat kadar da radyolog hocamız meslektaşlarıyla birlikte dijital görüntülerini inceledi. Bunun tüm vücut için kademeli olarak kullanılacak birden fazla aygıtla yapılacağını, üstelik bir de her bölgeden biyopsi usulü örnek alınacağını varsayarsak, öyle magazinel yazılarda olduğu gibi beş dakikada Beşiktaş misali kısa sürede yapılamayacağı da aşikârdır.
Suçlunun eylemine ek olarak, ölen kişide önceden var olan ve suçlu tarafından bilinmeyen bir hastalığın katkısıyla ölüm meydana gelmişse ya da suçlunun eyleminden sonra ve onun iradesi dışındaki bir faktörün etkisiyle ölüm meydana gelmişse, bunların altın tepside sunulan yeni yöntemle nasıl aydınlatılacağı da belli değildir.
Maliyet karşılaştırması, tüm koşullar eşitlendikten sonra, yöntemin bir alternatif olabileceğine karar verildikten sonra yapılacak bir husustur. Gelinen bilimsel aşamada, böyle bir durum söz konusu değildir, ama diyelim ki oldu, bugünkü koşullarda ileri teknoloji kullanımının maliyetinin karşılaştırılamayacak derecede pahalı olduğunu söylemeye gerek bile yoktur. Tüm bu yazdıklarımdan, gerektiği zaman ileri teknolojinin kullanımına karşı olduğum anlaşılmamalıdır. Elbette gereken olgularda, gereken düzeyde teknoloji mutlaka kullanılmalıdır. Ancak, bu alternatif bir yöntem olarak değil, yapılan otopsiyi zenginleştirmek ve desteklemek amacıyla yapılacaktır. Konu radyologlar, toksikologlar, patologlar ve tabii ki adli tıp uzmanları ile birlikte, ülke kaynakları da göz önüne alınarak tartışılmalıdır. İleri teknolojinin üretiminde söz sahibi olanlar, bu tartışmalardan memnun olacaklardır. Ancak bu tartışmalardan bağımsız olarak, konunun uzmanı olmayan kişilere, kansız otopsi gibi bir söylemle konunun aktarılması halinde tabii ki algılama hatalarına neden olacaktır. Konuya hakim olmayan kişiler, aman ceset üzerinde kesip biçme olmasın da her türlü parayı harcamaya hazırız deyip konuya dört elle sarılabilirler. Sansasyonel yaklaşımlara karşı dikkatli olmak lazım. Netice-i kelam, otopsi yapmaya devam.