Özel dal hastaneleri, yönetmeliklerde belirli bir yaş ve cins grubu hastalar veya belirli bir hastalığa tutulanların, yahut bir organ veya organ grubu hastalarının müşahede, muayene, teşhis, tedavi ve rehabilitasyonlarının yapıldığı sağlık kurumları olarak tanımlanmıştır.
Başta büyük iller olmak üzere, birçok ilde kadın hastalıkları ve doğum, çocuk sağlığı ve hastalıkları, kardiyoloji ve kalp-damar cerrahisi, acil yardım ve travmatoloji, göğüs hastalıkları ve cerrahisi, onkoloji, kemik hastalıkları, meslek hastalıkları ile ruh sağlığı ve hastalıkları alanında faaliyet gösteren özel dal hastaneleri bulunmaktadır. Daha spesifik bir sağlık hizmetinin sunulması açısından mevcudiyetleri makul görünmektedir.
Bir yerleşim yerinde dal hastanesi varsa, çoğu kez oradaki genel hastanelerde ilgili dalın uzmanları ve klinikleri bulunmamaktadır. Bu durumda, o dalı ilgilendiren bir yakınma ile genel hastanenin acil servisine hasta başvurusu olduğu zaman çeşitli sıkıntılar yaşanmaktadır.
Acil serviste hasta için konsültasyon gerekiyorsa diğer hastaneden konsültan hekimin gelmesi beklenmektedir. Yatış gerekli ise hasta diğer hastaneye sağlık personeli eşliğinde ambulans ile sevk edilmek zorundadır. Zaten kalabalık olan bir acil servisten başka bir kuruma olan sevkin yarattığı zaman ve emek kaybı göz ardı edilemeyecek düzeydedir.
Hasta genel hastaneye yatacak bile olsa, yatış öncesi hastanede mevcut olmayan bir uzmanlık dalından istenen ek konsültasyon, daha hızlı olur mantığı ile acil tıp kliniği üzerinden yürütülmeye çalışılmaktadır. Bu da, zaten dolu olan acil serviste hastanın gereksiz yere daha uzun süre kalmasına ve sedye işgal etmesine neden olmaktadır.
Örnekler artırılabilir: Terme yakın bir gebe, kadın hastalıkları ve doğum hastanesine gitmek yerine, bu kliniğin olmadığı genel hastanenin acil servisine gidebilmektedir. Acil olarak ameliyata alınması gereken ektopik gebelik rüptürü olan bir hastanın, dal uzmanını beklemesi ölümcül olabilir. Bu hastayı bir genel cerrahın ameliyata alması malpraktis endişesi doğurabilir. Ameliyat sırasındaki ekipman eksiklikleri sorun oluşturabilir.
Acil tedavi ihtiyacı olan bir çocuk hastayı ailesi evlerine yakın olan genel hastanenin acil servisine götürebilmektedir. Ya da çoklu travması olan bir çocuk hastanın, çocuk cerrahi uzmanına ihtiyacı olabilmekte, ancak genel hastanede çocuk cerrahi kliniği bulunmamaktadır.
Kronik akciğer hastalıklarının sık olduğu ülkemizde, solunum sıkıntısı yakınması ile hastalar genel hastanelere başvurabilmektedir. Tedavileri acil serviste başlansa bile ilgili dal hastaneleri genel hastaneden uzak bir yerde olduğu için acil servisteki tedavinin sonuçlandırılması sorun olabilmektedir.
Göğüs ağrısı yakınması ile başvurup akut miyokard infarktüsü tanısı konulan bir hasta, primer koroner girişim için başka bir merkeze gönderilmektedir. Bu da, hastanın kalbi için zaman kaybına neden olabilmektedir.
Tersi de doğrudur. Bir dal hastanesine birincil yakınması yanında eşlik eden sağlık problemleri olan hastalar başvurduğunda diğer dal uzmanları olmadığı için tetkik ve tedavi sorunları yaşanmaktadır. Bu durumda da hastalar tüm branşların olduğu hastanelere sevk edilmek zorunda kalınmaktadır.
Örneğin; kronik akciğer hastalığının alevlenmesi ile başvuran bir hastada, diyabet, kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği veya sepsis gibi durumlar eşlik edebilmekte ve bunun için başka dal uzmanlarının 24 saat var olması gerekebilmektedir. Ya da bir çocuk hastanesinde çocuk travma hastası için çocuk cerrahi kliniği bulunsa bile, çoklu travma bakımı için gerekli olabilecek diğer dal uzmanlarına ulaşılamamaktadır. Sonuç, hastanın hastaneler arası sevkidir.
Dal hastaneleri teorik olarak yararlıdır, ancak gerek genel hastaneler gerekse de dal hastanesinin acil servislerine başvuran hastalar için çeşitli sıkıntılar mevcuttur. Genel hastanelerden uzak alanlarda konumlanan mevcut dal hastanelerinin bu sorunlar nedeni ile ortaya çıkan tıbbi bakım eksikliklerinin ve maliyetlerinin analizi yapılmalıdır.
Bir dal hastanesi planlanırken, acil servislerinin durumları ve acil başvurularda ihtiyaç olunan uzmanlık alanlarının hizmet sunumu dikkate alınmalıdır. Bu hastanelerin genel hastaneler ile fiziki olarak bağlantılı sağlık merkezleri şeklinde planlanması yanında idari olarak da entegre olması uygun olacaktır. Bu durumda da mevcut dal hastanelerinin acil sağlık hizmetlerinin sunumu ve acil tıbbi bakım açısından ne kadar etkili olduğu tartışmaya açıktır.