Dünya çapında, büyük bir çoğunluğu en yoksul ülkelerde bulunan milyonlarca çocuk, çatışmalar, acil iklim değişiklikleri, yanlış bilgilendirme kampanyaları, pandemi karantinaları ve kaynakları yönlendiren Kovid aşısı çabalarının bir araya gelmesi nedeniyle son iki yılda çocukluk aşılarının bir kısmını veya tamamını kaçırdı.
UNICEF, dünya çocuklarının yarısını aşılayan Birleşmiş Milletler kuruluşu ve Dünya Sağlık Örgütü’nün yeni bir analizine göre;
Rutin aşılamada son 30 yılın en büyük gerilemesi yaşanıyor. Hali hazırda Menenjit aşılarının fiyatı yaklaşık 40 dolar civarı olması, hızla artan yetersiz beslenme oranlarıyla birleşince, milyonlarca küçük çocuğun hayatını tehdit edebilecek koşullar yarattı.
Unicef’ den Lily Caprani, “Bu, çocukların sağlığı için acil bir durum – acil riskleri, bu nedenle ölecek çocukların sayısını düşünmemiz gerekiyor” diyerek beyanatlar vermeye başladı.
Unicef’in bağışıklama kapsamı için bir kriter olarak kullandığı DTP3 olarak bilinen difteri, tetanoz ve boğmacaya karşı üç doz aşı alan çocukların yüzdesi, 2019 ile 2021 arasında beş puan düşerek yüzde 81’e düştü.
Kızamık aşılama oranları da yüzde 81’e düştü ve çocuk felci ise yüzde 70 oranı ile da önemli ölçüde düşüş gösterdi.
Bir hastalığın bulaşma zincirini kesintiye uğratmak için sürü bağışıklığı gereklidir, bunun için de yüzde 94’lük bir aşılama kapsama oranı gereklidir.
Çoğu zaman sanal ve yazılı basında “sen aşını yaptır yaptırmayandan sana ne gibi” söylemler ve ifadeler görüp duyuyoruz ama bu doğru değildir.
Aşı kişiyi eğer sürü bağışıklığı yani o hastalık yapıcı mikro organizmanın ortadan kaldırılması (eradikasyon) durumu yoksa geçici süre ile korur. (Ömür boyu koruyamaz, ömür boyu ancak eradikasyon varsa korur).
Eradikasyon ise planlı çabalar sonucu olarak belirli bir mikroorganizmanın neden olduğu enfeksiyon insidansının dünya çapında sıfıra düşmesidir ve oldukça maliyetli sosyo politik çabalar ile yürütülebilir.
Göstergeler, ölümcül hastalıklara karşı korunmak için temel bir aşılama müdahalesinden eksik kalan 25 milyon çocuk anlamına geliyor.
Unicef’in sıfır doz olarak adlandırdığı, en temel aşılardan tek bir doz almayan çocukların sayısı, pandemi sırasında keskin bir şekilde artarak 2019’da 13 milyondan 18 milyona yükseldi. Bu grup, daha önce ölen tüm çocukların yarısını içeriyor. 5 yaş grubu.
Unicef’in Nairobi merkezli kıdemli bağışıklama uzmanı Dr. Niklas Danielsson, ajansın 2020’de karantinalar, okulların kapanması ve diğer Covid müdahale önlemlerinin yol açtığı keskin bir düşüşün ardından 2022’de çocukluk aşı kapsamının toparlanacağını umduğunu söyledi.
Unicef sözcüsü Caprani, aşı seviyelerini pandemi öncesi gerekli olan ve oldukları yüzdelere yere geri getirmek için olağanüstü miktarda kaynak ve taahhüt gerekeceğini söyledi.
“Her zamanki gibi işe geri dönmek ve sıradan, rutin aşıları eski haline getirmek yeterli olmayacak” dedi. “Gerçekten uyumlu bir yatırıma ve yakalama kampanyalarına ihtiyacımız olacak, çünkü yüksek düzeyde yetersiz beslenme ve diğer streslerin olduğu ülkelerde yaşayan, tamamen aşısız milyonlarca çocuktan oluşan büyüyen bir kohort var.”
Örneğin Zimbabwe’de şu anda hastalık nedeniyle hastaneye kaldırılan her 10 çocuktan birinin ölmekte olduğu bir kızamık salgını var. (Tipik ölüm oranları, düşük gelirli ülkelerde 100’de bir ve yüksek gelirli ülkelerde 1.000’de birin altındadır.)
Filipinler’de bebeklerin yüzde 43’ü geçen yıl herhangi bir aşı yaptırmamıştı. Orada, sorun kısmen karantinalar da dahil olmak üzere zorlu Covid halk sağlığı önlemlerinde yatıyor. “Çocuğunuzu günün belirli saatleri dışında dışarı çıkarmanıza izin verilmiyorsa, okula gidemiyorlarsa, geçim masrafları artıyorsa çocuğunuza aşı yaptırmak için sağlık ocağına gitmeniz önceliklerinizi azaltıyor, Danielsson dedi.
Ancak Filipinler’in durumu, Dengvaxia adlı bir dang aşısının 2016’da geniş çapta piyasaya sürülmesinden sonra aşıya duyulan güvensizlik nedeniyle daha da karmaşık hale geldi ve daha sonra bu aşıyı alan bazı kişilerde daha ciddi hastalık vakalarına neden olduğu kanıtlandı.
Aşı, Covid pandemisi sırasında Brezilya’da politize bir konu haline geldi, dedi. Başkan Jair Bolsonaro liderliğindeki federal hükümet, Brezilya dünyanın en yüksek ölüm oranlarından birine sahipken bile koronavirüsün önemini küçümsedi ve 11 yaşındaki kendi çocuğuna virüse karşı aşı yaptırmayacağını söyledi.
Brezilya’da hükümet ilk kez bir aşı önermedi ve aşının halk tarafından eskiden kolaylıkla kabul edildiği ülkede hiç var olmayan bir şüphe ortamı yarattı” dedi. Aynı zamanda Brezilya’da pandemi sırasında ülkeye taşındığını ve sosyal medyada Portekizce yanlış bilgiler yaymaya başladığını söyledi.
Unicef basın sözcüsü Caprani, “Covid nedeniyle küresel sağlık işbirliğine canlandırıcı bir ilgi olsa da, yeni sürveyans önlemlerine ve diğer yeniliklere yapılan yatırımın dikkati çocuk aşılama krizini ele almak için gereken basit müdahaleden uzaklaştırma riskini taşıdığını söyledi: binlerce toplum sağlığı çalışanının görevlendirilmesi gerekli, aşı seferberlikleri başlatılmalı ” dedi.
Ayrıca, “Söz konusu kampanyalar afiş ya da sosyal medya paylaşımlarıyla çözülemeyecek kadar zor ” diye ekledi. “Güvenilir, iyi eğitimli, düzgün bir şekilde tazmin edilen, güven vaad eden toplum sağlığı çalışanları tarafından sosyal yardıma ihtiyaç var – Bu tip güvenilir sağlık personelinden henüz yeterli sayıda elimizde yok.” diyerek sözlerine son verdi.
Eradikasyon çalışmalarının başarılı olabilmesi için ;
- Maddi kaynaklara ve
- Yetişmiş sağlık personellerine ihtiyaç vardır.
- Bulaşıcı hastalıklar herhangi bir uluslararası sınır tanımadıkları için sadece bazı ülkelerin hastalıkların kontrolünü
veya eliminasyonunu sağlaması yetmemektedir. - Olanakların sınırlı olduğu bölgeler ve ülkeler için maddi ve insan gücü olarak uluslararası desteklerin sağlanması eradikasyon programlarının yürütülebilmesi için gereklidir.