Gelişmiş ekonomilerde son zamanlarda, yüzyılımızın devrimi de denilen Endüstri 4.0 teknolojisine geçiş tartışılıyor. Yazılım, yapay zekâ, üç boyutlu yazıcılar ve robotların da devreye girmesiyle, artık karanlık fabrikalarda yapılan üretimlerin insan iş gücüne oranla çok daha güvenli, hızlı ve minimal hata paylı olması planlanıyor. Ameliyatlarda, arada bir tepe ışığının yeterli olmamasından yakınan cerrah arkadaşlarımın kulakları çınlasın.
Endüstrinin her dalında, üretimde olduğu gibi sağlık sektöründe de 4.0 teknolojisinin nasıl geliştirileceği masaya yatırılıyor. Diğer alanlardaki fabrikalar gibi, ilaç endüstrisinde de bu sisteme yönelik değişimler yaşanıyor. Ancak hastaneler ve diğer sağlık kuruluşlarında bu işler nasıl olacak? İşte şimdi buna kafa yormak gerekiyor. Zira gelişmiş ülkelerde bu konuda çalışmalar devam etmekte. Ülkemizde de sağlık alanında 4.0 teknolojiye geçiş için hazırlıklı olmalıyız. Kenarından köşesinden bir şeyleri başlatmalıyız. Öncelikle gelişmiş ülkelerde yazılım, yapay zekâ ve üç boyutlu yazıcıların devreye alınarak gelişmesiyle, ilaç ve tıbbi malzeme endüstrisinde üretimden depolamaya, Ar-Ge’den nakliye ve pazarlamaya kadar fabrikalarda 4.0 teknolojisi ve robot kullanımı uygulanmaya başlandı bile.
Hastanelerimizde, dijital ortamda veri depolanmasına yönelik çalışmaların başlatıldığını biliyoruz. Bunun yanında, hastanelerde ameliyathaneler, yemek, temizlik, güvenlik, atıkların denetimi, telefon santralı, teknik bakım, eczaneler ve depo hizmetlerinin de 4.0 teknolojiyle tanışmaları ve ona ayak uydurmaları gerekiyor. Hastaya o gün verilmesi gereken ilaçların eczanelerin bilgisayarına düşmesini takiben, eczanelerde konuşlandırılmış robotlar tarafından otomatik olarak hazırlanması, taşıyıcı robotlarca servislere nakli, bu sayede gecikme ve hataların önlenmesi, çoğumuza ütopik gelse de düşünülen yeniliklerden sadece bazılarıdır. Anlık hasta takibi, hastalara verilecek ilaçların hazırlanması, kullanım ve dozlarının takibi, işlem ya da ameliyata hazırlama, günlük egzersizler, kişiye özgü protez ve cihazların robotlar tarafından tasarımı ve üretimi ileride olacaklar arasında sayılabilir.
Gelecekte sağlık alanında; yemek, temizlik, güvenlik, iletişim, çamaşırhane hizmetleri, hasta kayıt, nakliye, teknik bakım, sekreterlik, hemşirelik hatta hekimlik hizmetlerinin bir kısmında robotların devreye girmesi kaçınılmaz gibi görünüyor. Yazılım ve yapay zekâ konusunda gelişmeler olanca hızıyla devam ettiğine göre, robotların hasta muayenesinden cerrahi işlemlere kadar pek çok sağlık işinde kullanılması belki şimdi pek çoğunuza inanılmaz gelse de, ileride en azından bir kısmı olacak gibi görünüyor. Endoskopik cerrahide Da Vinci robot kullanımı henüz bulunmadan önce, kilometrelerce uzaktan robotla ameliyat yapılacağını söyleyene deli derlerdi. Şimdi mümkün mü? Evet. Bugün ekranda elinizle robota komut verirsiniz. Yarın o işi de robotlar devralır. İnanılmaz bir hızla süregelen gelişmelere bakılırsa buna da şaşmamak gerekecek. Ameliyatlarda istenmeyen komplikasyonlar, damar, sinir, barsak kesileri, doku nekrozu gibi komplikasyonlar robotlar sayesinde minimalize olabilir. Cerrahın eli istemeden bile olsa bir yerleri kesebilir, yanlış yerde, yanlış alet ve modalite kullanılabilir. İş robotlara gelince, işte onlar olacakları önceden görüp, milim kala oracıkta duruverirler. Robotlar işlem için uygun olmayan aleti asla kullanmazlar, zira o şekilde programlanmışlardır. Yine sağlık alanında üç boyutlu yazıcılar, ameliyatlardan organ nakillerine kadar gelecekte pek çok alanda kullanılacak.
İlaç ve tıbbi cihaz endüstrisinin yanında, yeni yapılan hastanelerimizin temelinden çatılarına kadar artık 4.0 teknolojisine uyumlu olarak inşa edilmesi gerekiyor. Şimdi ben hepinize ve özellikle de yetkililere soruyorum. Acaba şimdiye kadar bu konuda ne gibi adımlar atıldı? Yeni yapılan, yapılmakta olan, hatta kâğıt üzerinde ve henüz düşünce aşamasında olan hastanelerimizin plan ve projelerinde, ileride çok işimize yarayacak ve çok gerekli olacak 4.0 uyumları yapılıyor mu? İşte ben bundan oldukça şüpheliyim.
İstanbul’da çok yeni yapılmış olan özel bir hastanenin bodrumunda sıra sıra sandık benzeri bir şeyler gördüm. Sorduğumda, “Bunlar henüz kullanıma alınmamış olan yeni robotlarımız.” dediler. Ülkede, bir şeylerde öncü olmaları bakımından onlar adına sevindim. Düşüncesi bile güzel. Endüstrinin diğer alanlarında olduğu gibi sağlıkta 4.0 olayında biz de varız diyebilmek adına çok çalışmalıyız, bu uğurda çok kafa yormalıyız.
Şubat 2019