Serdengeçti, İslam ansiklopedisinde savaşlarda en önde çarpışan birlik mensuplarına denir diye tanımlanır. Serdengeçti birlikleri tamamen gönüllülerden oluşurdu. Serdengeçti, kelime anlamıyla başını vermekten korkmayan kişi, başından vazgeçen kişi demektir. Özetle ölümden korkmayan gözü pek gönüllü demektir. Osmanlı tarihinde olduğu gibi Türkiye Cumhuriyeti tarihinde de nice serdengeçtiler olduğunu, yaşadıkları sıkıntıları, nasıl eziyet çektiklerini anlatan videolar, son 20 yılın özgürlük havasıyla yayınlandıkları youtube kanalından öğreniyoruz.
Biz de bu köşemizde, Türkiye edebiyat ve müzik literatüründe yayınlanmadığını düşündüğümüz serdengeçtileri anlatan bir halk türküsüne yer vereceğiz.
Özel bir koleksiyonda, Abdülbaki’ye ait bir not defterinde kayıtlı bir türkü var. Türkünün, Moskofa karşı savaşmış İsmail Bey emrindeki bir tugayda, Ali Efendi’ye tabi Mısırdan derlenen birlik içinde yer alan, saz şairi Süleyman Gürcü’nün, tarihini de verdiği, bir türkü olduğu anlaşılıyor.
Türküde şöyle yazıyor:
Padişahın hattı geldi/Okundu cümlesi bildi/
Üçbin Mısır kulu oldu/Biz Mısırlıyız, emir kuluyuz, Canım, serdengeçtiyiz.
İsmail Bey serdarımız/Harcettik elde varımız/
Terk eyledik diyarımız/Biz Mısırlıyız, emir kuluyuz, Canım, serdengeçtiyiz.
Moskov çerine çattık/Balyemez toplar ettik/
Kral defterdarın dürttük/Biz Mısırlıyız, emir kuluyuz, Canım, serdengeçtiyiz.
Mızrağın aldı eline/Bakmadı sağ soluna/
Verdi küffarın koluna/Biz Mısırlıyız, emir kuluyuz, Canım, serdengeçtiyiz.
Kafirin çerhi filinli/Duyuldu cümle rengi/
Hünkardan aldı çelengi/Biz Mısırlıyız, emir kuluyuz, Canım, serdengeçtiyiz.
Bak şu kafirin oynuna/Girdi Osmanlı koynuna/
Mahreme dikti beynude/Biz Mısırlıyız, emir kuluyuz, Canım, serdengeçtiyiz.
Adalet köşkün kurdu/Gazadan gelene sordu/
Askere tugay verdi/Biz Mısırlıyız, emir kuluyuz, Canım, serdengeçtiyiz.
(Yazma: archiv.org/MS.Turc.188 noda cönk, pdf 107-108, türkünün tarihi 5 cemaziyevvel 1137/20 Ocak 1725).
Ne diyelim,
Üstat Sezai Karakoç kalemiyle, şiiriyle bir serdengeçtiydi. Allah rahmet etsin.