Gençler. Bazen insan hava sıcak bile olsa üşüyor. Bilesiniz ki geçmişte ve gelecekte yaşamak, sanal âlemde yaşamak kadar tehlikelidir. Geçmişi veya geleceği yaşayarak, sanal ortamda ömrü tüketmek yerine anı yaşayarak üretmek, sorumluluklarınızı yerine getirmek, mutlu olmak yerine tehlikelerle mücadele etmek anın ihtiyaçları vacipken başka şeylerle iştigal etmeye benzer. Zaten hayat da tehlikelerle mücadele etmektir bilesiniz. Hani derler ya temiz yerde ot bitmez, pisliklerde ot sönmez… Ama yine de bilesin ki bir kilo balı, bir gram zehir yenilmez kılar.
İnsanoğlu klasik dönem tehlikelerle mücadele yöntemlerinden kolay kolay vazgeçmek istememektedir. Hele bir de bu tekniklere kutsallık atfedilmesinin bunda büyük payı olduğunu düşünüyoruz. Tehlikelerle mücadele yöntemlerinin de gittikçe daha modernleşmesini fark edemediğimizden bugün çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmamızın önünde de bir engel olduğu kanaatindeyiz.
Hâlâ kooperatif teşekküllü klasik dönem geleneksel yapılanmasını mahza doğru kabul etmek, iktisadi gerçeklikten uzak olduğu konunun uzmanlarınca açıktır. Kooperatif teşekküllü sistemle iktisadi yolculuk yapmak, bu tür teşekküllerde üçüncü şahsın olmadığı, teberru maksadının hâkim olduğu iddia edilse bile, bu kooperatif teşekkülünden daha konforlu sayılabilecek anonim şirketler aracıyla iktisadi yolculuk yapılması daha maslahata uygun olacağı tartışma götürmeyecek kadar açıktır.
Bu tür bilimsel ve modern bir iktisadi yolculuk aracıyla, daha konforlu ve maksada uygun bir yolculuk yapılacağı da kuşkusuzdur. Bu tür sistemde üçüncü kişilerin varlığı gerekçesi ileri sürülerek bu sistem mahkûm edilemez. Bu sistemden daha ideal bir sistem de kurulabilir. Ancak bugün ki dünya tecrübeleri bizi şimdilik bu sisteme taşımıştır.
Buradaki primlerin teberru maksatlı olmadığı gerekçesine sığınarak bu sistemi mahkum etmek daha da abesle iştigaldir. Anonim ortaklıkların ivazlı karakterli olmasını gerekçe göstermek çok da garip kaçmaktadır. Oysa kooperatif teşekküllü yapılanmalarda iştirakçiler tarafından ödenen primlere teberru maksadı yüklemek şekilcilikten başka bir şey değildir. Bu aynen tavuk mu yumurtadan çıkar, yumurta mı tavuktan çıkar sorusuna verilecek cevap gibidir. Hani derler ya gölge etme başka ihsan istemem var ya.
Az sayıda kişilerden oluşacak bir organizasyon olan kooperatif teşekküllü araçlar, belli dönemlerde ve şimdiki zamanda da belki kısmen bir çözüm metodu olabilir. Ancak iştirakçilerin yüzbinleri aştığı bir toplumda kooperatif teşekküllü araçlarla iktisadi yolculuğa çıkmak, at ve deve ile yolculuğa çıkmaya benzemektedir. Yazıktır, günahtır. İslam dünyasının neden geri kaldığı daha iyi anlaşılmaktadır. Cehaletin tahsilini yapmak geleceğimizi bile karartabiliyor.
Bilindiği üzere insanoğlu gerek maddi gerekse manevi tehlikelerle karşı karşıyadır. Bu bağlamda ahiretin sigortası inanç gereği imandır. Dünyanın sigortası ise sosyal güvenlik sistemidir. Yani tehlikede tevhit olmaktır. Tehlike gerçekleştiği zaman tehlikeye iştirak etmektir. Ben bunu birlikte yaşam ilkesi olarak formüle ediyorum.
Müslüman bir kardeşimiz bir tehlikeye maruz kaldığı zaman onu o tehlike içerisinde yalnız bırakamazsınız. Bu tehlike veya refahı / cennet veya cehennemi, “tehlikede iştirak, nimette taksimat” olarak formüle ediyorum. Kur’an’ın tevhit anlayışı, iman ile ahiretin sigortasını yaptırır, dünyada birlikte yaşamın sigortasını da hem tehlikede tevhit olmakla hem de nimeti adil bölüşmekle ancak gerçekleşebilir.
Dünyada vahyin birlikte yaşam ilkesi yani birlikte yaşamın temel projesi gerçekleşmeden cennet ve cehennem lafızları hamasetten öteye geçemeyeceği açıktır. Hani var ya Fırat ve Dicle nehri kenarında kurt koyuna saldırırsa Ömer’den sorulur’ mesajı “kusursuz sorumluluğun” yani birlikte yaşam projesinin bir sigortası mahiyetindedir. Ah ederek, veya vah ederek teminat sağlanamaz. Günümüzde klasik dönem yardım tekniği de problemlerimizi çözememiştir. Bu teknik insan onurunu zedelemesi ve insanın özgüvenini kırması ona felaket olarak yetmektedir. Bugün hâlâ yardım tekniğini savunmak, ilk dönem toplumlarının kağnı veya hacı murat arabası gibi iktisadi yolculuğu savunmak gibidir. Ancak yardım tekniği günümüzde de kısmen de olsa rizikolara karşı bir tedbir olarak da hâlâ kullanılabilmektedir.
Bugün için daha konforlu akıllı arabalar gibi sosyal güvenlik araçları ile sosyal adalet ancak sağlanabilir ki bugün buna sigorta diyoruz. Bu da bugün için bir öngörü olan daha gelişmiş bir sosyal güvenlik teminatı bir anonim şirket olan sigorta aracıdır. Tabi ki geçmişini bilmeyen geleceğini öngöremez derler. Bu araçla bugün cehennemde yaşayacak olan insanların cehennemine dünyada çare olacak projeler üretmek esastır. Dinin bir gayesi de dünya da saadet ve mutluluk getirmesi ancak bu şekilde sağlanabilir.
Bir toplumun sosyal güvenliği o toplumun modern ve medeni olmasıyla yakından ilişkilidir. Peygamberimiz Medine’de kurduğu sosyal güvenlik ağından dolayı insanlar genellikle fevç fevç İslam’a girmişlerdir. Hem dünyalarını hem de ahiretlerini teminat altına almışlardır. Bugün maalesef sosyal güvenlik şemsiyesi bu toplumda çok iyi anlaşılamamıştır. Aslında Türkiye’mizin kalkınması, insanımızın huzur bulması da sosyal güvenlik ağının ciddi kurulmasına bağlıdır.
Aksi takdirde hamasetten öteye geçemeyeceğiz, kardeşlik ilkesini hâkim kılamayacağız demektir. Konuya daha sonraki yazılarımda aslında detaylı olarak ele almaya çalışacağım. Bu bağlamda katılım finans sistemi ile katılım sigortacılığı ayrı ayrı ele alınmasını gerekli kılmaktadır. Bu kadarla şimdilik iktifa ediyorum.
Bugün dünyanın sigortası ile ahiretin sigortasını bile birbirine karıştıran bir milletiz. Tarihten günümüze zaten amel iman meselesi hep tartışılmıştır ve hala da tartışılmaktadır. Bugün sigorta primlerimizi ödesek bile, riziko gerçekleştiği takdirde teminat alamayacağımız açıktır. Cenazemizin kalabalık olması, kaliteli kefen giymek bizleri yanıltmasın. Dünyada ve ahirette cenneti kazanmak tevhit olmaktan geçmektedir.
Sigorta primlerimiz sözde ödense bile teminat dışı kalınacak bir anlayışa sahibiz. İman gerektiren alanlar ile akıl gerektiren alanların karıştığı bir dünyada yaşıyoruz. Bilindiği gibi ilkesel olarak iradi rizikolar teminat dışı kalacaktır. Ancak gayri iradi rizikolar teminat kapsamına alınacaktır. Aksi takdirde kötü niyet belki de korunmuş olacaktır ki hiçbir hukuk sistemi kötü niyeti koruyamaz. Medeni kanunun ikinci maddesi adeta ameller niyetlere göredir hadisinin bir genel norm haline dönüşmüş şeklidir.
Biliyorsunuz ki aklını kullanmayan insanlar ve toplumlar cehennemde yaşarlar. Sigorta en geniş manasıyla, sosyal güvenlik, klasik ifade ile infak kurumu, İslam toplumlarında en fakir ve bakire alanlardan biridir. Ne yazık ki insanımız cennet ve cehennemi sadece ahirete tahsis etmiştir. Bu durum nasları doğru anlamamaktan kaynaklandığı, Kur’an’ın gönderilme amacının savsaklandığı ve sadece duygusallık ve hamasetle tatmin olunduğu bir anlayışa everilmişiz gibi durmaktadır. Hani derler ya ahirette alırsın. Saygılarımla.