Şiddetin Çözümü Felsefe

Soru: “Nasıl yaşamalıyız?”

Aristo: “Mutluluğu arayın.”

Soru: “Nasıl mutlu oluruz?”

Sokrat: “Mutluluğu getiren tek şey erdemdir.” 

Gün geçmiyor ki, yeni bir şiddet haberi izlemeyelim ekranlarda. Eski kocasının ya da sevgilisinin şiddetine maruz kalan bir kadın; darp edilen bir sağlık çalışanı; balkonda otururken bir maganda kurşununa kurban giden masum bir çocuk; trafik teröristleri…

Şu güzelim dünyayı hemcinsleri için yaşanmaz hale getiren başka da bir canlı türü olmadığını hatırlayınca insanlık adına üzülüyorum. Ne olacak halimiz? Hep endişe içinde mi yaşayacağız? Bir çözümü yok mu bu şiddetin?

Felsefe, insanoğlunun çok azının ilgilendiği bir bilim dalıdır. Oysa ben toplumsal sorunlarımızın pek çoğunun çözümünün felsefede olduğunu düşünüyorum. Mesele öfke ve şiddet de buna dâhil…

Seneca’ya göre öfke, denetlenemez duygu patlamalarından değil, akıl yürütürken yaptığımız çok temel ve düzeltilebilir bir hatadan kaynaklanır.

Öfke, bir tür duygusal tepkidir. Her duygunun altında bir düşünce vardır. Düşüncelerimizin kaynağı ise bilgidir. Doğru veya yanlış, dimağımıza doldurduğumuz bilgilerin analizi sonucunda düşüncelerimiz gelişir.

Öfke denen beladan kurtulmak istiyorsak öfkelenmemize neden olan düşünceleri fark etmeliyiz önce. Sonra da bu düşüncelerimizi şekillendiren bilgileri gözden geçirmeliyiz. Çoğu kez yanlış olan bu bilgileri yeniden düzenleyerek olumsuz düşüncelerden kurtulabilirsek öfke adını verdiğimiz bu yaşamsal sorunun zararlarından da kurtulabiliriz.

Öfke ve şiddet, temelinde zayıflık olan bir tutumdur. Çözüm ise bilgidir. Doğru bilgilerle beslenen insanlar sağlıklı düşünceler ürettikleri için güçlü olurlar. Bilgeliğin neden olduğu huzurlu kalp daha az korkar, daha az öfkelenir.

“Tüm öfke ve şiddet eylemlerinin çözümü, erdemli bir hayat sürmektir.”

Böylesine iddialı bir laf edince bunun izaha ihtiyacı olduğunu kabul ediyorum. Açıklayayım izninizle.

Antik dönem Yunan filozofları Sokrat, Platon ve Aristo dâhil olmak üzere pek çok filozofun üzerinde durduğu en önemli sorulardan birisi şudur:

“Nasıl yaşamalıyız?”

Bu soruya Aristo’nun cevabı “Mutluluğu arayın,” şeklindedir. Mutlu olmak için ise yine Aristo’nun önerisi şudur: “Doğru karaktere sahip olun.”

Sokrat “Mutluluğu getiren tek şey erdemdir,”  der. Cicero da benzer ifadeleri kullanır: “Kimse erdem olmadan mutlu olamaz.” Ve Konfüçyüs’e göre erdem, her zaman insan yaşamının en yüce amacıdır.

Peki, erdem nedir?

Erdem; doğruluk, yardımseverlik, yiğitlik, bilgelik, alçakgönüllülük, iyi yüreklilik ve ölçülülük gibi tüm güzel niteliklerin ortak adıdır.

Dikkat edin! Öfke ve şiddet nedenlerini incelediğinizde yanlış bilgilendirmelerden kaynaklanan ön yargılar vardır. Oysa erdemli bir hayatta yalan olmadığı gibi, bilmediğin şeyin ardına düşmek de yoktur.

Erdemli bir hayatta sabır ve hoşgörü vardır. Erdemli bir hayatta adalet vardır. Erdemli bir hayatta başkalarının hak ve özgürlüğüne saygı duymak vardır. Erdemli bir insan başkasına zarar vermez. Erdem, insanlar için hayatı güzelleştirmeyi ve kolaylaştırmayı gerektirir. Sadece şu birkaç erdem bile hayatımızda yer etse göreceksiniz ki, öfkelenecek bir gerekçe bulamaz insanlar.

Şiddetin son raddesine başvurup bir cana kıyan insanı idam etmek belki ölenin yakınlarının yüreğine bir nebze su serper ama ölen geri gelmez. Şiddeti önlemek, en azından azaltmak için daha etkin adımlar atmak gerekir. Örneğin, felsefe ve neredeyse tüm inanç sistemlerinin önerdiği  “erdemli bir nesil yetiştirmek” gibi…

Ve bu eğitim daha anne karnında başlar. Öyleyse işe düzgün yuva kurarak başlamak gerek. İletişim kurduğumuz andan itibaren çocuklarımıza erdemi telkin etmeliyiz.

Zenginliği değil paylaşmayı öğretmeliyiz çocuklarımıza. Hırslı olmayı değil, kararlı olmayı öğretmeliyiz. Gururun değil onurun üstün olduğunu anlatmalıyız gençlere. Bu yönde çaba gösterenlerin sayısı arttıkça şiddet haberlerinin sayısı azalacaktır kanaatimce.  

Yarın daha güzel bir dünyaya uyanmak ümidiyle…