Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği, önceki tüzüklerden farklı olarak Yönetmelik halinde 18 Temmuz 2009 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmeliğe yönelik sakıncalara bir kez daha ve belki muhtemelen yapılacak ek değişikliklerde göz önünde bulundurulur ümidi ile değinmek istiyorum.
1. Madde-4’te:
a. j maddesi; Uzman "Bu Yönetmeliğe ekli çizelgede yer alan veya UEM Komisyonu (UEMK) ve TUK’nun sonradan kabul ettiği ana dal veya yan dallardan birinde uzmanlık eğitimini tamamlayarak o dalda sanatını uygulama hakkı ve uzmanlık unvanını kullanma yetkisi kazanmış olanlar." şeklinde olmalı.
b. Maddeye o bendi olarak "Yan Dal Uzmanlığı: Bu yönetmelikte ekli çizelgede yer alan veya UEMK ve TUK’nun sonradan kabul ettiği bir uzmanlık dalının yan dal uzmanlığı" tanımlaması yer almalıdır.
2. Madde-6’da
a. TUK’nın üyelerinin Yönetmelikte belirtilen kurumlardan sadece isteneceği açıklanmış, fakat hangi kurumdan isteneceği ve hangi kriterlere göre belirlenmesi gerektiği belirtilmemiş.
b. Bu kurulun sadece profesör ve şeflerden ve bilimsel ve hizmet kriterlerine göre belirlenecek havuzlardan sıra veya kura ile seçilmesi yöntemi uygulanmalıdır. Aday havuzları genel müdürlükçe belirlenecek fakülte ve eğitim kurumuna hasredilmeyip, ülke genelindeki tüm tıp-diş hekimliği fakülteleri ve eğitim hastanelerindeki profesör ve şeflerin içinden belirlenmiş başarı kriterlerine uygun olanlarca oluşturulmalıdır. Havuzdaki aday üyeler, aynı kriterlerle belirlenmiş olacakları için hak eşitliği, fırsat eşitliği ve hakkın dağıtımında adalet prensibi çiğnenmemiş olacaktır. Dolayısıyla taslaktaki maddenin Danıştayda dava açma açığı kapatılmış olur.
c. TUK başkanı müsteşar, vekili ise akademik kıdeme göre veya gizli oyla belirlenmeli,
d. Kurula seçilen üyeler en fazla iki defa seçilebilmeli. "Süresi bitenler tekrar seçilebilirler." ibaresi ileriye yönelik sakıncalar içermektedir. Üyelerin en fazla iki defa seçilmeleri kuralı konulmalıdır. Böylece kurulların sürekli aynı kişilerden oluşturulması engelleneceği gibi, sürekli üyelerin bir süre sonra hegemonya oluşturma riski de olmayacaktır. Ayrıca asgari puanı tutturan profesör ve şeflerden oluşan üye olabilecekler havuzu dinamik bir özellik kazanacak ve uzmanlık kurulları her yönden sürekli kendilerini yenilemiş olacaklardır.
3. Madde-7’de
a. Maddenin-g bendi "Uzmanlık jürilerini, belirlenmiş kriterlere göre oluşturulmuş jüri üyeleri havuzlarından sıra veya kura ile oluşturmak" şeklinde olmalı,
b. Maddenin h bendi "Yeni ihdas edilen ana veya yan dal uzmanlık dallarında uzman olacakların başvuru kriterlerini
" şeklinde olmalı,
4. Madde-15’te
a. Maddenin 3’üncü bendinde yer alan "Sınav sonuçları ÖSYM tarafından ilan edilir ve ilgililere bildirilir." cümlesi ile sadece asıl kazananlar mı, yoksa asıl liste yanında ayrıca yedek listesi de olacak mı? Çünkü yine aynı maddenin 5’inci bendinde "Asistanlığa başlamayanlardan boş olan kontenjanlara ÖSYM tarafından ilgili sınav döneminde bir defaya mahsus olmak üzere, puanlarına göre yeniden yerleştirme yapılır." denmekte olduğuna göre herhalde yedek liste de söz konusu olmaktadır.
b. Maddenin 6’ıncı bendinde bir kadroya yerleştirilen ve bir süre sonra ana dal veya yan dalından istifa edenlerin tekrar girdikleri Mesleki Bilgi sınav sonucunun %2’sinin silineceği belirtilmiştir. Bir asistanın istifa etmesi, o birimin çalışmasını 3-5 ay kadar olumsuz etkileyeceğinden silinecek puanın en az %10 kadar olması, caydırıcılık etkisi yapacak ve ciddiyeti sağlayacaktır.
5. Madde-19: Yabancı uyrukluların Türkçe sınav başarı puan asgarisi belirtilmelidir.
6. Madde-25
a. Eğitim kurumları yeni başlayan uzmanlık öğrencisine, kuruma adaptasyon için kurumu tanıtıcı bilgiler, yasal sorumluluklarına yönelik tıp hukuku, etik, iletişim ve mesleki gelişimi ile ilgili uyum programları düzenleyebilir.
b. Uzmanlık öğrencisinin değerlendirme formu, tek kişinin kanaatine sınırlandırılmamalı ve ilgili uzmanlık öğrencisinin eğitim sorumlusu yanında, ayrıca ana veya yan dalda bulunan tüm eğitim sorumlularının da puanlarının ortalaması sonucu doldurulmalıdır.
7. Madde-28:
a. Ekli çizelgede sadece ana dallar yer almalı ve yan dallar konusu ana dalların akademik kurullarının teklifi ve TUK’nın kararı ile oluşturulmalı ve eğitim yapmak üzere yetkilendirilmeli, Bakanlık ile YÖK’e de bilgi verilmelidir. Yan dal uzmanlık eğitimi vermek üzere yetkilendirilmiş birimlere de bu kurumlardan yan dal uzmanlık öğrenciliği kadrosu istenmelidir. Çünkü hem yıllardır bir yan dala yönelmiş, ancak mevcut Uzmanlık Tüzüğü yetersizliği nedeniyle resmi bir diploması olmayan akademisyenler olduğu gibi, yan dallar her geçen gün gittikçe çeşitlenmekte ve bu konuda yurt dışında yetişmekte olan uzmanlar ülkemize dönüş yapmaktadırlar. Bu nedenle bu konu birer çizelge ile stabilleştirilmemeli ve gelişmelere açık olmak üzere dinamik bırakılmalıdır. Böylesi bir dinamizm, hem hevesli ve başarılı gençlerin önünü açık tutacak, hem de tıp ve diş hekimliğinin gelişmesinde motive edici bir etki gösterecektir.
b. Rotasyonlar zaten ekli çizelgede yer almamaktadır. Taslağa eklenmesi düşünülen rotasyonların süreleri asgari olarak ve ilgili ana ve yan dal dernekleri tarafından ortaklaşa hazırlanmalı ve TUK tarafınca onaylanmalıdır. Fakat belirlenmiş rotasyonlar dışında da ek rotasyonlar yaptırmaya ana veya yan dal akademik kurullarının görüşü doğrultusunda ana veya yan dal başkanı veya şefin yetkisi de olmalıdır.
c. Maddeye 9’uncu fıkra olarak "Uzmanlık eğitimi süresince ve eğitiminin ilk yarısı içinde tez olarak verilen araştırma çalışması devam ederken, SCI ve SCI-E’da yayınlanan ve uzmanlık öğrencisinin birinci isim olduğu orijinal bir araştırma makalesi, birimin akademik kurulunca uygun görülmesi halinde uzmanlık öğrencisinin tezi olarak kabul edilebilir." cümlesi eklenmelidir. Böylesi bir kriteri profesörlük araştırma sunum çalışması veya doçentlik asgari şartı olarak kabul ettiğimize göre, uzmanlık öğrenciliği tezi olarak da kabul etmek uygun olacaktır.
8. Madde- 29/2’nci bendi: Uzmanlık öğrenciliği bitirme sınavına girebilmek için cümle "Uzmanlık öğrenciliği eğitim süresi ve ilgili ana veya yan dal derneklerle ortaklaşa belirlenip Tüzüğe eklenecek rotasyonlara ait belgelerin tamamlanmasını takiben uzmanlık öğrencilerine ait bu belgeler, fakültelerde yönetim kurulu, eğitim hastanelerinde ise başhekimlik ve adayın şefi tarafından incelenerek, eksikliği saptanmayan uzmanlık öğrencileri bitirme sınava girebilirler." şeklinde olmalıdır.
Diğer maddelerle ilgili görüşlerime www.medimagazin.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.
9. Madde-32:
a. Madde’nin 1’inci fıkrası Tüzükte yer alan "Ana veya Yan Dal Uzmanlık ile ilgili olup şu şekilde olmalıdır: "Ana veya yan dal uzmanlık belgesi almamış olduğu anlaşılanlar tez verme şartı da aranarak (veya SCI veya SCI-E düzeyindeki bir dergide ilk isimli bir araştırma makalesi), uzmanlık belgesi almış olanlar ise tez verme şartı aranmaksızın, TUK’un belirleyeceği bilimsel değerlendirmesini yapacak ve varsa eksiklerini ilgili ana veya yan dal uzmanlık biriminin akademik kurulunun belirleyip tamamlattıracağı fakülteler veya eğitim ve araştırma hastanelerinde 3 defadan fazla olmamak kaydı ile uzmanlık öğrenciliği bitirme sınavına girerler."
10. Madde-33:
a. Maddeye 4’üncü fıkra olmak üzere yan dal uzmanlığı ile ilgili olarak şu cümle eklenmelidir: "Bakanlıkça belirlenmiş ülkelerde olmak koşuluyla yurt dışında yapılan ve Tıpta Uzmanlık Tüzüğünde yer almayan bir yan dal uzmanlığını bitirmiş ve yabancı ülkedeki Türk misyon şeflikleri ile o ülkenin yetkili meslek kuruluşunca onaylanmış yan dal uzmanlık eğitimine ilişkin belgeleri olanların Tıpta Uzmanlık Kuruluna yapacakları başvuruları, ilgili ana dal veya varsa yan dal derneklerinin de görüşleri alınarak ve uygun görülenler için belgeleri bilimsel yönden incelenmek üzere belirlenecek bir tıp veya diş hekimliği fakültesi ilgili ana veya yan dal uzmanlığına gönderilir. Uzmanlık belgesi almış ve bu belgeleri TUK tarafından uygun görülenler Madde-29’a göre yan dal uzmanlık bitirme sınavına girebilirler.
11. Geçici Madde-10’a 3 ncü fıkra olarak şu eklemeler yapılmalıdır;
a. "1973 tarihli Tababet Uzmanlık Tüzüğü’ne göre uzman olduktan sonra bu Tüzüğe ekli çizelgelerle yeni ihdas edilen yan dallarda, farklı bir ana dalda olmak üzere yurt içinde veya yurt dışında en az ana ve yan dal uzmanlık toplam sürelerinin 2 katı kadar yıl süre ile araştırma, inceleme, uygulama ve bilimsel yayın yapmak suretiyle bilgi, beceri ve deneyim kazanıp, emsalleri arasında temayüz etmiş olanlardan, bu yan dalda uzmanlık belgesi almak isteyenlerin ayrıca yeni ihdas edilen yan dal uzmanlık başvurularının değerlendirilmesinde daha önce Sağlık Bakanlığınca hazırlanmış bulunan "Yan Dal Uzmanlığı için Bilimsel Aktivite ve Performans Belirleme ve Puanlandırma Kriterleri" nin kullanılması ve asgari olan 80 puanın değerlendirilme için kullanılması uygun olacaktır." şeklinde olmalıdır.
12. Ek çizelgede ana dal uzmanlık süreleri tüm klinik ana dallarda 5 yıl, eğer ekli çizelge olarak yan dal uzmanlıklar da yazılacaksa bunların da süreleri 2 yıl olarak homojenleştirilmelidir.
13. Yan dal uzmanlığı aynı yan dalda eğitim verebilme yetkinliğini, yan dalda sertifikasyon ise bir işlemi sadece uygulayabilme yetkinliğini sağlamalıdır.
14. Eğer ekli çizelgede yan dallar yer alacaksa, çok az sayıda yan dal yer almalı, birçok yan dal ise ana dal olarak yer almalıdır. Gerek diğer ülkelerdeki dinamik durum ve yenilikler, gerekse ülkemizin yıllardır tabi olduğu ve stabil özellikteki 1973 Uzmanlık Tüzüğü’nün yol açmış olduğu sorunlar da göz önünde bulundurularak yan dallar ya hiç yer almamalı, veya yer verilecek birkaç yan dal yönünden dengeli ve gelişmelere açık dinamik bir tüzük olmalıdır. Örneğin;
a. Dahili tıp bölümünde; genel iç hastalıkları, kardiyoloji, göğüs hastalıkları, nöroloji, psikiyatri, fizik tedavi, dermatoloji, infeksiyon, nefroloji, gastroenteroloji, endokrinoloji, hematoloji, romatoloji, tıbbi onkoloji, allerji ve klinik immunoloji, hava ve uzay hekimliği, nükleer tıp, radyoloji, radyasyon onkolojisi, sualtı hekimliği ve hiperbarik tıp, toplum ve halk sağlığı, acil tıp, biyokimya ana dalları gibi genel çocuk hastalıkları yanında çocuk nefrolojisi, kardiyolojisi, hematolojisi, neonatolojisi, endokrinolojisi, infeksiyon hastalıkları, alerji ve klinik immunolojisi, çocuk onkolojisi, gastroenteroloji, göğüs hastalıkları, çocuk nörolojisi, psikiyatrisi, romatolojisi ana bilim dalları şeklinde olmalıdırlar. Yoğun bakım, geriatri ve radyolojik girişimsel işlemler branş farkı gözetilmeksizin gerekli eğitimi almış her uzmana açık yan dallar olmalıdırlar.
b. Cerrahi tıp bölümünde: genel cerrahi yanında, plastik cerrahi, ortopedi, kalp-damar cerrahisi, göğüs cerrahisi, KBB ve boyun cerrahisi, göz cerrahisi, beyin cerrahisi, çocuk cerrahisi, üroloji, anestezi ve reanimasyon, kadın-doğum, çocuk cerrahisi, spor hekimliği, tıbbi patoloji yan dalları şeklinde olmalıdırlar. Onkoloji ve el cerrahisi branş farkı gözetilmeksizin gerekli eğitimi almış her uzmana açık yan dallar olmalıdırlar.
c. Temel Tıp Bölümünde: Histoloji ve Embriyoloji, Tıbbi Genetik, Fizyoloji, Tibbi Biyoloji, Biyoistatistik, Biyofizik, Farmakoloji, Mikrobiyoloji, Parazitoloji, Anatomi Ana Dalları yer almalıdırlar.
d. Bu ana dallarda Tüzüğün ilanından sonra gerekli eğitim ve çalışmalarını belgelemek koşulları ile yan dallar oluşturulmalıdır. Yıllardır uzmanlık tüzüğü sorunu yaşanmasına ve Danıştayda davalar açılmasına neden olan yan dal uzmanlıkları konusu "Branş farkı gözetilmeksizin bir yan dalda gerekli eğitimi almış ve bu eğitimine ilişkin belgeleri TUK tarafından uygun görülmüş uzman kişiler" cümlesine göre çözülmelidir. Bunun için Tüzüğe konulacak bir Madde ile her ana dalın, birimdeki eğitimcilerinin konumlarına göre bir yan dal kurmak ve bu konuda yan dal eğitimi vermek için Tüzüğün ilanından sonraki 6 ay içinde yetkilendirme işlemlerini yerine getirmesi istenmelidir. Böylece de bu karışık konu kendi kendine çözümlenmiş olur.