Eski ve köklü bir kurum olan Türk Tıp Tarihi Kurumu, bu alandaki akademik ve sosyal çalışmaları nedeniyle dünyada ve Türkiye’de en gelişmiş sosyal derneklerdendir. Kurum 1940’lı yıllardan beri saygınlığını korumakta ve yurtiçinde ve dışında Türk tıbbını tanıtıcı çalışmalarla, Türk tıp tarihinin dünyaya açılan penceresi olmaktadır.
Türk Tıp Tarihi Kurumu’nun kuruluşu 1930’lara dayanır. Yugoslavya’da, Zagrep’te, 1938’de yapılan XI. Uluslararası Tıp Tarihi Kongresi sırasında kongreye katılan üyelerden o dönemin Uluslararası Tıp Tarihi Derneği (ISHM) Türkiye milli temsilcisi ve tıp tarihi ve deontoloji alanının kurucusu, Doç. Dr. A. Süheyl Ünver’in çizdiği, dünya’yı üç defa devreden yılan simgesi Türk Tıp Tarihi Kurumu’nun rozeti ve mührü olarak kabul edildi ve Ünver’in teklifiyle Dr. Feridun Nafiz Uzluk, Dr. Saim Erkun, Dr. Metine Belger, Dr. Ruscuklu Hakkı Üzel, Dr. Fuat Kamil Beksan, Dr. Besim Ömer Akalın, Dr. Akil Muhtar Özden ve Dr. Osman Şevki Uludağ, kurucu üye olarak kabul edildiler ve böylece “Türk Komitesi” oluştu. Bunlar kurucu üyelerdi. İstanbul’a dönüldükten sonra Ünver, 5.10.1938 de kurucu üyeleri İstanbul Üniversitesi Tıp Tarihi Enstitüsü’nde toplantıya çağırdı. Toplantıda uluslararası tıp tarihi kongreleri hakkında bilgi verildi ve XIV. Uluslararası Tıp Tarihi Kongresi’nin Türkiye’de toplanması için bir eğilim olduğunu, buna şimdiden hazırlanmak için bir “Türk Tıp Tarihi Kurumu”nun, önceden Türk Komitesi üyelerinin de düşüncelerine uygun bir şekilde oluşturulması önerildi. Bu öneri, toplantıda bulunanlarca kabul edildi ve derneğin, özellikle Türk tıp tarihi üzerinde incelemeler yapması ve ayrıca yerli üye ve yabancı fahri üye alınması kararlaştırıldı. Başkanlığa Dr. Besim Ömer Akalın’ın getirildiği bu toplantıda uluslararası derneğin kurucusu Dr. Tricot-Royer ile o zamanki başkan Prof. Dr. Fomoiu’ya fahri üyelik verildi. İstanbul Vilayetine yapılan başvuru sonucu , kurumun kuruluşu 10 Ocak 1940 tarihi olarak resmen kabul edildi.
Ancak ilk başkan Prof. Dr. Besim Ömer Akalın Paşa, 19 Mart 1940 tarihinde vefat edince Ord. Prof. Dr. Akil Muhtar Özden başkan oldu. Savaş yıllarında toplanamayan kurum, 1945’te tekrar toplantılarına ve etkinliklerine başladı. 1973 yılında derneklerin adlarında Türk, Türkiye ve Atatürk kelimelerinin kullanılması Bakanlar Kurulu’nun iznine bağlandıktan sonra, derneğin 1975 yılında yapılan başvurusu üzerine, 15363 sayılı ve 21 Eylül 1975 tarihli Resmi Gazete’nin Kararnameler Kısmında 7/10400 sayı ve 4.8.1975 tarihli kararla (sıra no: 6, kod no: 34.12.051) Tıp Tarihi Kurumu’nun adında Türk sözcüğünün kullanılmasına izin verildi. Derneğin şimdiki amblemi ise Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver’in kurum başkanlığı sırasında, Prof. Dr. Gönül Güreşsever (Cantay) tarafından 1975 yılında çizildi.
Bugün üye sayısı 140’ları bulan Türk Tıp Tarihi Kurumu’na başkanlık yapanlar sırasıyla şunlardır. 1939-1940’da Prof. Dr. Besim Ömer Akalın, 1940-1949 arasında Prof. Dr. Akil Muhtar Özden, 1949-1950’de Dr. Rıza Tahsin Gencer, 1950-1956 arasında Prof. Dr. Cemil Topuzlu Paşa, 1956-1972 arasında Prof. Dr. Kazım İsmail Gürkan, 1972-1977 arasında Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver, 1977-1984 arasında Prof. Dr. Feridun Frik, 1984-1990 yılları arasında Prof. Dr. Ekrem Kadri Unat, 1990-2000 arasında Prof. Dr. Hüsrev Hatemi, 2000-2005 yılları arasında Prof. Dr. Nil Sarı, 2005 yılında ise ben seçildim.
Türk Tıp Tarihi Kurumu’nun çalışmaları arasında tıp tarihi ile ilgili bilimsel çalışmalar yapmak, ulusal ve uluslararası kongreler düzenlemek, araştırmaları desteklemek, bilimsel toplantılar düzenlemek, Türk tıbbına hizmet edenlerin yaşatılması için anma toplantıları yapılmasını, hatıra pullarının çıkartılmasını, isimlerinin cadde, sokak ve kurumlara verilmesini sağlama gibi konular vardır.
Kurum, seminerler şeklinde aylık toplantılar yapmaktadır. Bu arada bugüne kadar 9. Ulusal Türk Tıp Tarihi Kongresi’nin gerçekleştirilmesine katkıda bulundu. Bu ulusal kongreler, geniş katılımlı olup yurt içinde büyük ses getirdiler. Ayrıca Prof. Dr. Nil Sarı’nın büyük bir özveri ile başkanlığını yaptığı ve tahminen 500 civarında yerli, yabancı katılımcının bulunduğu 38. Uluslararası Tıp Tarihi Kongresi, 2002’de İstanbul’da yapıldı ve bu kongre şimdiye kadar Uluslararası Tıp Tarihi Derneği (ISHM) tarafından dünyanın birçok ülkesinde yapılan uluslararası kongrelerin en bilimseli ve en iyisi idi. Bu arada kurum, Türk Tıp Tarihi ile ilgili geziler düzenledi ve tıp tarihi bakımından önemli bina ve mezarlarla ilgilenerek gerekli desteği sağlamaya çalıştı, onarımlarını izledi. Kurum Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları adı ile şu anda 10. sayısı çıkacak olan bir dergiyi de yayınlamakta olup bu dergi, uluslararası niteliktedir ve İngilizce, Türkçe’dir. Birçok kitap yayınlayan kurum, Türk Tıp Tarihi Kurumu Bülteni adı ile 2000 yılından bu yana bir bülten de yayınlamaktadır.
Bütün bunların yanında Türk Tıp Tarihi Kurumu’nun düzenlediği kongrelerde Süheyl Ünver Nakışhanesi sanatçılarının düzenledikleri sergiler de açılmakta ve böylece sanat etkinlikleri de olmaktadır.
Kurumun 24-27 Mayıs 2005’te Kayseri’de yapılacak olan 9. Türk Tıp Tarihi Kongresi’nin de hazırlıkları devam etmektedir. Bu konuda detaylı bilgi http://tip.erciyes.edu.tr/kongre/index.html adresinden öğrenilebilir. Türk Tıp Tarihi Kurumu bugün olduğu gibi gelecekte de büyük çalışmalar ve araştırmalar yapmağa devam edecek ve dört yılda bir yapacağı uluslararası Türk Tıp Tarihi Kongreleri ile Türk tıbbının bütün dünyaya tanıtılması yolundaki çabalarını büyük bir hızla sürdürecektir. Bu bağlamda ilk Uluslararası Türk Tıp Tarihi Kongresinin de Uluslararası 10. Türk Tıp Tarihi Kongresi adı ile 2008 de Azerbaycan, Baku’de yapılması düşünülmektedir.
Bütün bu çalışmaları ile Türk Tıp Tarihi Kurumu , bu alandaki eski , köklü ve bilimsel bir kurum olarak Türkiye’nin batıya açılan penceresi olmakta ve daha büyük çalışmalara imza atma yolunda hızla ilerlemektedir.