Uygarlaştıran Anayasa

Anayasa, ülke üzerindeki egemenlik haklarının kullanım yetkisinin içeriğinde belirtildiği şekliyle devlete verildiğini belirleyen toplumsal sözleşmelerdir. Hans Kelsen’in normlar hiyerarşisine göre(1) diğer bütün hukuki kurallardan ve yapılardan üstündür ve hiçbir kanun ve yapı anayasaya aykırı olamaz. Devletin temel örgüt yapısını kuran, önemli organlarını ve işleyişlerini belirleyen; ayrıca temel hak ve özgürlükleri tespit edip, sınırlarını çizen hukuk metinleridir. Toplumsal bir sözleşme niteliği taşır. Devlet faaliyetlerini ve oluşum biçimini düzenleyen yasa metnidir.

Anayasa, bir devletin yönetim biçimini belirtir. Toplumların ülke üzerindeki egemenlik haklarının, bireylerin temel haklarının hangi koşullar altında devlet tarafından kullanılabileceğini belirleyen temel kanunlardır. Devletin temel kurumlarının nasıl işleyeceğini belirler. Genel olarak genel hükümler, temel hak ve özgürlükler, bireylerin topluma karşı görev ve sorumlulukları ile yasama, yürütme, yargı gibi anayasal devlet organlarını tanımlayan bölümlere sahiptir(1).

Fransızca “constitution” sözcüğünün karşılığı olarak günümüz Türkçesinde “anayasa” kelimesi kullanılır(1) .

Anayasa, bir ülkenin en üst değer yargılarının bileşkesi ve çimentosu olan yasaların anasıdır. Yasalar anayasadan kök alır ona göre düzenlenir. 

Sadece anayasa olması da önemli değil, önemli olan bu anayasanın kimden yana olduğudur; vatandaştan, hak hukuktan yana mı yoksa ceberut devlet anlayışından yana mı?

Türkiye’nin de bugün en önemli ihtiyacı yeni bir anayasadır.

Anayasa dilinin sade ve basit olması, açık ve anlaşılır bir şekilde yazılmasına ve uzun cümlelerden kaçınılmasına özen gösterilmelidir. Kısa ve bağlaçsız ifadeler tercih edilmek suretiyle, kurallara farklı anlamlar yüklenilmesinin önüne geçilmelidir.

Her şeyden önce ideolojik olarak tarafsız olmalı, etnik bakımdan kör olmalı, din ve inanç açısından tamamen tarafsız durmalıdır. Tam Demokrasi ile taçlandırılmalıdır.

Özgürlükçü

Özgürlükçü olmalıdır. Tüm düşünsel faaliyetleri, örgütlenme özgürlüğünü teminat altına almalı. Şiddeti içermeyen her türlü fikrin ifadesini güvence altına almalıdır.

Sosyal devlet

Sosyal bir devlet öncelemeli. Toplumun, coğrafyanın yetkinsiz, zayıf kesimlerini koruyucu bir özellik ile donatılmalıdır.

Hukukun Üstünlüğü İlkesi

Evrensel hukuk normlarının egemen olduğu ‘Hukukun Üstünlüğü İlkesi’ ana kural haline getirilmelidir. Toplumun adalet duygusu üstün değer olarak alınmalı ve kamu yararı ile eşleştirilmesi yapılmalıdır. Hukukun üstünlüğüne dayanan, sadece büyümeyi değil adaleti ve bölüşümü esas alan sosyal ve demokratik devleti şiar edinmeli, inançları özgür bırakan ve herkesin dinine saygı duyan laik devleti gerçekten inşa eden bir mantaliteye sahip olmalıdır.

Çoğulcu

Tek tipçiliği reddetmeli. Toplumun tüm renklerini, dil, din, gelenek ve göreneklerinin yaşatılması, geliştirilmesi ve hayatın tüm alanında kullanımı için önü açılmalı ve pozitif ayrımcılıkla geliştirilmesi için devlette sorumluluk yükletmelidir. Çoğunluk değil, çoğulcu olmalı. Bireyi yani insanı üstün değer alan bir yaklaşım sergilemedir.

Eşitlikçi

Temel hak ve özgürlükler kısaca tarif edilmeli; bu bakımdan anayasanın değerler felsefesini eşitlik, adalet ve özgürlük kavramları oluşturmalıdır. Ayrıca cinsiyet ayrımcılığını ortadan kaldıran bir yaklaşım içermelidir.

İnsan hakları

Evrensel insan haklarının güvence altına alındığı bir anayasa olmalıdır.

Erklerin ayrılığı

Kuvvetler ayrılığı erkinin amasız hayatta geçirildiği bir anlayışa sahip olmalıdır. Yargı, kanun koyucu ve icraatı uygulayanların birbirinden bağımsız bir yapıya evrilmesi olmazsa olmaz olmalıdır. Yani ‘erk’lerin ayrılığı’’ ilkesinin tam olarak sağlanması gerekmektedir.

Değiştirilebilir olmalı

 Anayasanın sosyolojik değişime paralel olarak değişmesi gerektiği ve değişim konusunda mutabakata varılmasının elzem olduğu açıktır.
Zira temel kuruluş belgesi olan bir anayasayı değiştiremeyen bir ulusun egemenliğinden söz edilemeyeceği açıktır. 1791 Fransız Anayasası’nın VII. Başlık, 1. maddesinde; anayasayı değiştirmenin ulusun bir hakkı olarak nitelendirildiği görülmektedir. 1793 Haklar Beyannamesi’nde; “Bir halk her zaman anayasayı değiştirme, yenileştirme ve gözden geçirme hakkına sahiptir”

Anayasalardaki değişmez hükümlerin varlığı anayasa hukukunda tartışmalı konulardan biri olmakla birlikte, böylesi bir durum gelecek kuşakların siyasi iradesinin sınırlandırılması anlamına geleceği yolundaki görüş ağırlık kazanmaktadır.

Farklılıkların zenginlik olarak ad edildiği ve tüm yerel kültürel faaliyetlerin dil, din, gelenek ve göreneklerin pozitif ayrımcılık ile öncelendiği, güvence altına alındığı bir anayasa.

Gelin Saddam, İŞİD gibi yapıların olduğu bir coğrafyaya evrenin; en olumlu, en çoğulcu, en demokrat, evrensel hukuk normlarına göre düzenlenmiş, yasama, yürütme ve yargı erklerinin bağımsızlığını sağlayan, özgürlükçü bir anayasa ile insanlığa, coğrafyamıza, ülkemize, İslam âlemine bir barış ve özgürlük dehasını sergileyelim.

Saygı ile.

KAYNAKLAR

1. Vikipedia