Bir kooperatif üniversitesi kooperatifi kuran ve/veya daha sonra üye olan öğretim kadrolarının, öğrencilerin, idari personelin kooperatif ilkeleri, esaslarına, değerlerine göre üye olması prensibine dayanır.
En az 7 üye ile kooperatif kurulur. Ülkemizde eğitim kooperatifi kurmak mümkündür. Ana sözleşmeyi mevzuata göre ortaklar belirlerler. Bir hukukçunun, bir de mali müşavirin üye olması işleri kolaylaştırır. Aksi takdirde söz konusu profesyonellerden ücretli destek almak gerekecektir.
Kooperatif üniversitesi üye olan akademik personelin, öğrencilerin, üniversitenin çalışanlarının, sektör temsilcisi dış paydaşların eşit oy bazında söz sahibi olacağı anlamına gelen bir yapılanmadır.
Tüm kooperatif üyesi akademik, idari personellerin, dış paydaşların ve öğrencilerin üniversitenin “Genel Kurulunda” eşit oy hakları vardır.
Kooperatif üyesinin 1 den fazla oy hakkı olamaz. Şirketlerde olduğu gibi hisselerin çoğunluğuna göre değil, üyelerin eşit oylarına göre kararlar alınır.
Bu tip üniversite modeline örnek olarak: Kenya, Alabama(Kanada), Çin, Kolombiya, Amerika gibi ülkelerdeki kooperatif üniversitelerini örnek olarak verebiliriz. Tabi ki her üye ayrıca kendisini temsil üzere çeşitli yönetsel platformlara delege ve/veya temsilci seçme hakkına da sahiptir.
Bu tip üniversitelerin hedefleri;
Kooperatif üniversitelerin konvansiyonel üniversitelerden farklı olarak beş temel duyuya dayalı eğitimi pratik ve teorik olarak öğreten bir yapılanmasının olması beklenir.
Bu modelde üniversitesini sahiplenen üyeler son derece başarılı bir eğitime imza atabilir. Ama üyeler kooperatif tipi yapılanmaya uygun değillerse bu tip modeller kesinlikle yürümez, erdemli insan olmaya çalışan topluluklar için ise ideal bir eğitim ve öğretim modeldir.
Şair İsmet Özel’in de ifade ettiği gibi bazı işlere, özellikle de kooperatif tipi eğitim modeline “ikna edilmişlerle değil inanmışlarla yola çıkmalıdır”. Aksi takdirde kooperatif tipi bir eğitim modelinin sonu hüsran olur.
Üniversite eğitimi almaya hak kazanan bireylerin, üniversite sınavlarına katılmış, kazanmış veya olgunluk sınavlarını vermiş olmaları kayıt için yeterlidir.
Aynı diğer üniversite modellerinde olduğu gibi kooperatif tipi üniversite lisans ve lisansüstü dereceler sunmayı hedefler. Sürekli eğitim merkezleri aracılığı ile de halkı üniversite de buluşturmayı amaç edinir.
İşbirliğine Dayalı Eğitim nedir?
Sektör temsilcileri de kooperatif üniversiteye üye olabilmektedir. Bir oy hakları vardır. Bu sayede öğrenciler daha üniversiteye yerleşme aşamasından itibaren işverenler tarafından değerlendirilecek ve iş yaşantısına uygun olarak yetiştirilecektir.
Günümüzde akademik gelişiminin en önemli unsuru olan öğrenme heyecanı her yaştaki öğrencilerde oldukça azalmıştır. Oysa, kooperatif modelinde öğrenciler aynı zamanda üye oldukları eğitim kooperatifinde neyi, nasıl öğrendikleri konusunda heyecanlanmaları ve hatta gelişmeleri üyelikleri sayesinde gelişecektir.
Neticede kooperatif kar amacı gütmeyen bir organizasyondur. Fakat, kooperatif bir yardım derneğini değildir.
Amaç öncelikle sürdürülebilirlik, kooperatife üye olarak bir fiil çalışanların ücretlerinin hakkaniyet ve likayat ile ödenmesidir. Masraflar, vergiler ve yatırım harcamaları da hesaplanarak ayrıldıktan sonra bütçeden artan para burs, eğitim, AR-GE, yatırımı için kullanılabilir.
Henüz yeni yaygınlaşan bu modelin geliştirilmeye ve benimsenmeye ihtiyacı vardır. Zamanla, dünyada;
Eğitimi tabana yaymayı hedefleyen kooperatif üniversite sistemin mi?
Yoksa gerek devlet, gerekse vakıf aracılığı ile sunulan kamu üniversitesi modelinin mi?
Benimseneceğini önümüzdeki yıllarda anlayacağız.
Not: Öğrencilerim sağlık hizmetlerinde karar verme derslerimde nasıl bir sağlık hizmeti, eğitimi gibi sorular yönelttiğimde “Hocam karma olabilir mi? derler. Bu en kolay ve kaçamak cevaptır.
Kısacası isteyen paralı, isteyen parasız alsın hizmeti vb. ” diye geçiştirirler.
Sonra çalışmaya başlayınca beni arar veya ziyaret eder.
“Hocam ortaya karışık ancak kebap yerken oluyormuş” derler.